Cultuurvisie Middelburg 2028

‘Op Kunst & Cultuur kun je bouwen’, zo luidt de titel van deze cultuurvisie. Cultuur is namelijk altijd en overal. Het is de basis van onze samenleving. In al onze communicatie, ons verbale en non-verbale gedrag en onze gedachten verwoorden en verbeelden we de cultuur waarin we leven en ook die waarin we zouden willen leven. Het directe belang van kunst en cultuur laat zich moeilijk meten en omschrijven. Maar denk het eens helemaal weg: geen architectuur, geen boeken, geen poëzie, geen muziek, geen musea, geen dans, geen toneel, geen films en ook geen sculpturen op onverwachte locaties. Zonder cultuur, zonder kunst verliest de samenleving haar kleur, levendigheid en verbondenheid.

Kunst en cultuur zijn cruciaal voor ontwikkeling en innovatie. Immers, kunst en cultuur leren ons om waar te nemen, te onderscheiden, te voelen, te proeven en ruiken, te luisteren, te bewegen en te handelen. Kunst- en cultuurbeoefening brengt talenten in ontwikkeling en nodigt uit om mee te doen. Kunst en cultuur staan in constante verbinding met andere domeinen. In de drang naar onderzoek, de zoektocht naar vernieuwing en het verleggen van grenzen vinden de kunstdisciplines hun gelijke in de wetenschap. De uitgangspunten van kunst en wetenschap zijn fundamenteel verschillend. Want waar bij wetenschappers objectiveerbaar onderzoek centraal staat, gaat het bij kunstenaars juist om de subjectieve kracht van verbeelding. Toch weten zij elkaar te vinden: in alle disciplines en kunstvormen zien we hoe kunstenaars wetenschap inventief interpreteren, becommentariëren en/of met verbeeldingskracht uitvergroten. Zodoende zijn juist ook de kunsten een middel om antwoord te vinden op maatschappelijke vragen en uitdagingen.

Samengevat geven kunst en cultuur in brede zin vorm aan de toekomst, het heden en aan ons gezamenlijk verleden. Ze verlenen identiteit en geven herkenning. Zij verwoorden en verbeelden onze waarden. Dit alles maakt kunst en cultuur tot onmisbaar fundament van onze samenleving.

Kunst, cultuur en Middelburg

Middelburg is fascinerend: bekijk je de stad van enige afstand dan zie je een levendig centrum met het decor van een monumentale binnenstad en de allure van het bruisende en culturele hart van Zeeland. Kom je dichterbij, dan springt de kleinschaligheid en overzichtelijkheid in het oog, maar bovenal het rijkgeschakeerde, culturele leven, met een onschatbaar menselijk kapitaal.

De in de zomer van 2017 gehouden vraaggesprekken met 42 vertegenwoordigers van de kunst- en cultuursector resulteren in het volgende beeld: Middelburg kent een brede keten van gedreven en ambitieuze cultuurmakers: kunstenaars, cultuurorganisaties en vertegenwoordigers van amateurkunsten. Alle disciplines en functies zijn aanwezig. Van ateliers, galeries, podia en musea tot broedplaatsen en artistieke laboratoria. Zij onderzoeken, creëren, ontwikkelen, ontmoeten, organiseren, produceren, programmeren, repeteren en verbroederen. Zij richten zich op uiteenlopend publiek: jong en oud, cultureel divers, alle lagen van de samenleving. In het centrum en in de wijken.

In de ogen van de kunst- en cultuurmakers is Middelburg de culturele hoofdstad van Zeeland met een betekenis en uitstraling die de provincie verre overstijgt:

• Motor en hart van festivals en manifestaties
• Brede culturele programmering gedurende het gehele jaar
• Brede amateurkunstbeoefening als basis voor talentontwikkeling
• Onderstroom van zelfbewuste artistieke voorhoede

Kunst, cultuur in Middelburg in 2028

De twee en veertig kunstenaars en vertegenwoordigers van instellingen en culturele initiatieven zijn helder in hun antwoord op de vraag welke kansen er zijn voor kunst en cultuur in Middelburg en hoe deze in de periode 2018-2028 kunnen worden aangegrepen: er is grote behoefte aan focus op langere termijn, waarmee ingezet kan worden op het doorzetten van processen van ontwikkeling en vernieuwing. Artistieke, creatieve ideeën ontstaan en moeten kunnen rijpen. Van ‘work in progress’ voor klein publiek tot uitwaaierende manifestaties en festivals voor breed publiek. Dit levert het volgende beeld op van cultuur in Middelburg over 10 jaar:

Het kloppend culturele hart van Zeeland! De stad is hét centrum voor kunst en cultuur, ‘the place to be’. Middelburg kent een continu en rijkgeschakeerd kunst- en cultuuraanbod; jaarronde programmering in alle disciplines en op allerlei niveaus. Terugkerende festivals en manifestaties die hoog gewaardeerd worden door de inwoners en de talrijke bezoekers uit de regio en van buiten. De kunst- en cultuurprogrammering is hoorbaar, zichtbaar en voelbaar versterkend voor de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van de stad in haar geheel. Het Middelburgse culturele veld is in 2028 ambitieus en betrokken; werkt met passie en gedrevenheid verder aan het versterken van de betekenis van kunst en cultuur voor de stad, haar inwoners en bezoekers.

• Er is een goed verankerde wisselwerking met andere domeinen: zorg en welzijn; economie; onderwijs. Iedereen kan meedoen.
• Talentontwikkeling staat hoog op de agenda. Het is de kiem voor onze duurzame, culturele en inclusieve samenleving.
• De stad, haar dorpen en wijken kennen culturele broedplaatsen. Plekken waar creatieve geesten
• kunnen werken en de ruimte krijgen.
• Instellingen, ondernemers, kunstenaars en vrijwilligers kennen elkaar, hebben geleerd om structureel samen te werken en kennis, kunde en capaciteit te delen, waarbij er vanuit respect voor autonomie en eigenheid veel ruimte is voor vernieuwing en ontwikkeling.

Dit alles maakt Middelburg een bruisende, leefbare en aantrekkelijke stad voor (nieuwe) inwoners, bezoekers, bedrijven en organisaties.

Van ambitie naar praktijk

Om dit duurzame, rijkgeschakeerde kunst- en cultuurklimaat in de komende 10 jaar te kunnen realiseren adviseert het culturele veld het volgende:

Gemeente Middelburg:

• Heb oog voor de lange termijn en bouw de sterke punten van deze stad en haar voorzieningen en cultureel profiel verder uit.
• Draag daarbij zorg voor een goede basisinfrastructuur met ontwikkelingskansen op de langere termijn in het stedelijk gebied van Walcheren en Zeeland.
• Bied kansen aan educatie en ontwikkeling van culturele en kunstzinnige competenties van alle inwoners.
• Heb oog voor inclusie en de verbindende kracht van kunst en cultuur, in buurt, wijk, zorginstellingen en uiteraard in het stedelijke hart.
• Bied fysieke gastvrijheid en/of ruimte aan broedplaatsen, waar kunstenaars en cultuurmakers kunnen werken en experimenteren.
• Investeer in de culturele ontwikkeling van jongeren zodat goed rentmeesterschap gewaarborgd is.

Cultuursector:

• Kies richting en durf onderscheidend te zijn.
• Stel in je werk en programmering kwaliteit boven kwantiteit.
• Bouw bestaande samenwerking inhoudelijk en organisatorisch uit tot een cultuurketen die synergie uitstraalt; versterk elkaar!
• Zorg voor inclusie: werk aan toegankelijkheid voor iedereen.
• Bied culturele en kunstzinnige educatie- en ontwikkelingsprogramma’s voor alle inwoners: van nul tot 99 jaar; gericht op persoonlijke ontplooiing én op ontwikkeling (en kansen) van toptalent.
• Vergroot je aantrekkelijkheid en denk en handel daarbij regio-overstijgend: Middelburg, Walcheren, Zeeland.
• Draag zorg voor sterke verbindingen met andere domeinen: onderwijs, zorg en welzijn, economie en toerisme.

Op weg naar de stip op de horizon

De aanpak van het onderzoek en het opstellen van deze visie brengt een nieuwe dynamiek: het culturele veld kiest zelfbewust voor de in deze visie opgenomen aanbevelingen en adviezen. Die leveren een stevig fundament om de gezamenlijke ambities waar te maken. Aan allen de uitdaging om deze nieuwe manier van samenwerken vast te houden en verder uit te bouwen. In dialoog en op basis van gelijkwaardig partnerschap.

Voor de gemeente betekent dit:

• Vertaal de uitgangspunten in deze visie praktisch, bijvoorbeeld naar jaarlijkse subsidiegesprekken en prestatieafspraken. Bied naast richting ook ruimte: daag instellingen, amateurs en professionals uit om op eigen wijze vorm te geven aan ambities en kernopgaven van onze stad.
• Faciliteer het culturele veld door het organiseren van één aanspreekpunt waar aanvragen van a tot z worden gecoördineerd); soepeler om te gaan met regelgeving (daar waar kan); het bevorderen van ontmoetingen en samenwerking door het organiseren van bijeenkomsten; het faciliteren in gezamenlijke promotie.
• Stimuleer de creërende en innovatieve kracht van de cultuursector met behulp van een transparant innovatiefonds.

Voor de cultuursector betekent dit:

• Vertaal de uitgangspunten uit deze visie naar concrete opdrachten en prestaties.
• Deel kennis en ervaring met andere instellingen, cultuurorganisaties en –makers.
• Laat je zien. Zorg voor een goede promotie en zoek samenwerking in marketing.

14 november 2017, werkgroep Kunst & Cultuur