Grasbeheer

Middelburg heeft het uitvoeringsplan grasbeheer vastgesteld. Hierin staat hoe de gemeente omgaat met het beheer van onder andere grasvelden en bermen.

Het nut van minder maaien

De gemeente streeft naar een verscheidenheid aan plantsoorten en diersoorten en naar groenbeleving. Op sommige plaatsen wordt gemaaid voor de verkeersveiligheid of het gebruik van een terrein. We maaien het openbaar gras in delen van de gemeente mede daarom op verschillende momenten. Bij deze nieuwe manier van grasbeheer gaan we het gras waar dit mogelijk is zoveel mogelijk extensief beheren. Dat betekent dat we sommige grasvelden minder maaien waardoor het gras langer wordt. Dit staat in het uitvoeringsplan grasbeheer, waarin staat hoe de gemeente omgaat met het beheer van onder andere grasvelden en bermen.

Maar waarom doen we dit nu eigenlijk?

De waarde van gazon

Met gazon bedoelen we doorgaans een strak, kort gemaaid grasveld waarin het liefst zo min mogelijk bloemen of andere planten staan. Van nature komt een kort gemaaid gazon eigenlijk niet voor. Het is het resultaat van regelmatig maaien of begrazen waardoor andere planten dan grassen geen kans krijgen om te groeien.

De voor en nadelen van kort gazon

Een strak gemaaid gazon is heerlijk om in de zomer op te liggen. Het kan niet ontbreken op openbare plekken zoals een park. Het is natuurlijk fijn om in de zomer te picknicken of zonnen in het park. Maar  biologisch gezien heeft het weinig waarde. Er groeien in een gazon weinig  bloemen, waardoor er bijna geen nectar te vinden is voor insecten. Het gras is niet lang genoeg om zaad te produceren, iets waar sommige vogels en kleine zoogdieren van leven. In kort gazon kunnen dieren geen veilige verstopplaatsen vinden. Het bodemleven onder een kort gemaaid gazon is minder divers en de bodem zelf is van mindere kwaliteit. Voor de natuur is een gazon eigenlijk niets meer dan een groene woestijn waar maar weinig leven te vinden is. Door een goed evenwicht te vinden tussen kort gemaaid gazon en langer gras, doorbreken we deze woestijn en creëren we meer leefgebied voor allerlei soorten flora en fauna.

De noodzaak voor plant en dier

Door op sommige plekken het gras minder te maaien geven we biodiversiteit dus kans en ruimte. Dit is erg duidelijk als u door een extensief beheerd grasveld loopt. Bij elke stap die u zet door ongemaaid gras ziet u spinnetjes wegkruipen, vlinders en vliegjes opvliegen, krekels en sprinkhanen weg springen en met een beetje geluk ziet u een muis of kikker snel wegglippen. Naast al deze dieren is vooral het effect op de planten goed te zien. Door minder te maaien krijgen planten de kans om te bloeien. Zo kunt u zeker in het voorjaar elke 2 tot 3 weken een andere kleur tegenkomen op hetzelfde grasveld. Het wit van de madeliefjes, duizendblad en fluitenkruid. Of het geel van de paardenbloem, boterbloem, koolzaad en kruiskruid. Soms zien we het paars van de vogelwikke, paarse dovenetel, hondsdraf of akkerdistel. Allemaal belangrijke inheemse planten die insecten het hele seizoen van voedsel voorzien.

Gras dat langer mag groeien geeft een ander beeld dan we gewend zijn, met meer geuren en kleuren waar wij van kunnen genieten als we door de stad wandelen. Maar het zijn vooral de dieren die hier van zullen profiteren!

Wilt u weten hoe er in uw omgeving wordt gemaaid? Bekijk dan onderaan deze pagina het Uitvoeringsplan Grasbeheer.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met medewerkers van het cluster beheer van de afdeling Leefomgeving, tel. 0118 67 50 00.

22 april, nog weinig bloeiende kruiden te zien
18 mei, veel bloeiende boterbloemen, klavers en madeliefjes
14 augustus gros van gazon gemaaid, enkele stukken blijven staan voor veilige plek fauna.
14 augustus gros van gazon gemaaid, enkele stukken blijven staan voor veilige plek fauna.
14 augustus gros van gazon gemaaid, enkele stukken blijven staan voor veilige plek fauna.

Kaart locaties extensief gazonbeheer

Gemeente Middelburg is gestart met een nieuwe vorm van gazonbeheer. We beheren het gras zoveel mogelijk extensief. Dat betekent dat we weinig ingrijpen bij het onderhoud van het gazon. Zo verbeteren de we biodiversiteit.

We zijn begonnen op tien locaties in Middelburg. Het gaat in totaal over 17,5 hectare, 20% van ons totale gazon.

Op deze plek staat een kaart van een externe website. Mogelijk plaatst deze website cookies. Door op de knop te klikken accepteer je deze cookies en wordt de kaart getoond.

Uitvoeringsplan grasbeheer gemeente Middelburg: biodiversiteit en groenbeleving

In het groenbeleidsplan 2016-2026 (vastgesteld in de raad van 30 januari 2017) en het uitvoeringsplan (vastgesteld door het college april 2019) zijn kaders en activiteiten benoemt die relatie hebben met het maaibeheer. Met vaststelling van het uitvoeringsplan wordt beoogd het plan status te geven en het maaibeheer op een transparante wijze uit te voeren.

Algemeen uitgangspunt in het beheer van grassen en kruidachtige begroeiing is dat er gestreefd wordt naar een optimale biodiversiteit en groenbeleving. Dit heeft het college op 18 april 2023 bevestigd door te besluiten het grasbeheer waar mogelijk te extensiveren en de maaikaart uit 2022 te doen vervallen. Verkeersveiligheid en functionaliteit zijn factoren die hierbij plaatselijk prevaleren.

Gazon

Gazon is een grasveld dat kort wordt gemaaid, meestal gelegen in de directe nabijheid van bebouwing. Functie en netheidsbeeld vraagt om deze vorm van intensief maaibeheer. Per seizoen wordt er ca 26 maal gemaaid, globaal van april tot oktober bijna wekelijks. Voorbeelden zijn de speelplekken, trapveldjes en situaties waar vanuit verkeersveiligheid het gras kort gehouden moet worden. Areaal te onderhouden door Orionis.

Mulchmaaien

Mulchmaaien wordt minder vaak uitgevoerd maar heeft nog steeds een intensief karakter; circa 15 maal per jaar dus globaal om de week in de periode april tot oktober. Een mulchmaaier versnippert het gras tot hele kleine stukjes en blaast de grassnippers weer tussen het gras waar ze goed werk doen als een soort van gazonmest. Areaal te onderhouden door Orionis.

Begrazing bermen

Begrazing met schapen gebeurt drie maal per jaar, er wordt begraasd door een kudde schapen. De begrazing vindt plaats binnen verplaatsbare afrasteringen die zijn voorzien van enkele horizontale schrikdraden met puls-stroom. Deze afrastering is ongevaarlijk voor mens en dier en wordt ongeveer één meter vanuit het looppad geplaatst. Aan de afrastering hangen bordjes met uitleg en het telefoonnummer.

Begrazing zorgt net als maaien met afvoer voor verschraling. Echter gaat dit met schapen op een natuurlijke manier. De habitat van andere dieren wordt op deze manier minder ruw wordt verstoord dan met onderhoudsmachines. Verschraling zorgt voor een verschuiving in de concurrentiedruk tussen grassen en kruiden. Schapen begrazen een gebied niet egaal en eten eerst de eiwitrijkste (productieve) grassen. Door schapen tijdig te verplaatsen wordt een belangrijk deel van de kruiden gespaard. Hierdoor kan een meer structuurrijke vegetatie ontstaan. Insecten en andere kleine dieren vinden hier voedsel en een schuilplaats. De insecten vormen op hen beurt weer een voedselaanbod voor vogels. Schapen verspreiden ook zaden en kleine dieren tussen verschillende gebieden via uitwerpselen, hoeven en wol. Op deze manier zorgen ze als het ware voor een ecologische verbinding.

Klepelen wegranden en ruwe bermen

Wegranden en zichthoeken worden vier tot zes maal per jaar geklepeld vanuit verkeersveiligheid. Bij klepelen wordt het gras stukgeslagen. Het gras blijft bij klepelmaaien liggen. Hierdoor wordt het gras compost en gaan voedingsstoffen weer de grond in. Het gevolg is dat er eenzijdige begroeiing blijft van gras.

Een aantal bermen worden één maal per jaar geklepeld waarbij het maaisel wordt opgezogen. Dit verschraalt de grond door het gras niet te laten liggen. Deze stroken zijn vaak te smal om door schapen te laten begrazen. De bermen in de binnenstad worden voor de netheid twee maal gemaaid.

Bloemranden

Eind 2018 is besloten deel te nemen aan de Zeeuwse bijenstrategie. Eén van de verplichtingen is actief bij te dragen om de leefomstandigheden van bijen te verbeteren. Dit kan door te kiezen voor een natuurvriendelijk groenbeheer en het stimuleren van drachtplanten. Deze voorzien onder andere bijen van nectar en stuifmeel. Bloemenranden kunnen hier aan bijdragen. Het is echter moeilijk om op de voedselrijke grond in Middelburg een bloemenrand duurzaam te handhaven. De in de bodem aanwezige onkruidzaden en grassen zullen na enkele jaren domineren. Om de bloemranden in stand te houden zal op sommige plekken af en toe mechanische bewerkingen worden uitgevoerd. Uitgangspunt is echter dat de bodem zo min mogelijk wordt gestoord.

Slootoevers

Tussen het te maaien areaal en de watergangen is sprake van slootoevers. Slootoevers worden voor de doorstroming van het water doorgaans eens per jaar gemaaid (korven) waarbij het maaisel wordt afgevoerd. Natuurvriendelijke oevers worden gemiddeld één maal in de zeven jaar gemaaid. Het beheer van waterlopen en –oevers wordt bepaald en uitgevoerd in nauwe samenwerking met Waterschap Scheldestromen.

Sportvelden

De gemeente beheert op dit moment 21 natuurgras sportvelden (en 2 trainingshoeken).

Kruidenrijk grasland

Bij een kruidenrijk grasland licht de focus meer op de kruiden dan op het gras, zoals bij een gazon. Omdat er in kruidenrijke graslanden veel hogere planten groeien is het niet geschikt voor recreatie. Er kunnen wel paden of zitplekken kort gehouden worden om toch te kunnen recreëren in kruidenrijke graslanden. Kruidenrijke graslanden geven een kleurrijk beeld met een hoog aandeel aan kruiden. Hier komen veel insecten op af, waar vervolgens weer vogels, egels, vleermuizen en andere dieren van leven. Het heeft dus de voorkeur om kruidenrijke graslanden te maken op locaties waar voldoende bossen en struiken aanwezig zijn, zoals in de parken.