Notulen vergadering WARK 1 juni 2023

Een verslag van de vergadering van het Walchers Adviesteam Ruimtelijke Kwaliteit van 1 juni 2023.

Deel I: Adviezen ruimtelijke- / beeldkwaliteit

Aanwezig:

ir. L. Brink, architect, voorzitter
ir. A.G.M. Goemans, architect, lid
ing. P. Meulmeester, secretaris

Koudekerkseweg 14 Middelburg

Voor: de nieuwbouw van vijf rijwoningen
Aanvrager: Blouberg B.V.
Architect: Kort Geytenbeek Architecten Bna B.V.
Advies: Akkoord mits

Het Walcherse Adviesteam Ruimtelijke Kwaliteit beoordeelt aanvragen op basis van de “Nota Ruimtelijke Kwaliteit gemeente Middelburg 2016”. Daarbij dient bij de beoordeling op dit bouwperceel met de volgende criteria rekening te worden gehouden: de vaste criteria en gebied 3 “de Uitbreidingswijken”.

Het plan voor het bouwen van vijf rijwoningen is akkoord mits:

er één kleur metselwerk wordt toegepast voor alle vijf de woningen. Daarbij een kleur metselwerk kiezen die refereert aan de meest voorkomende kleur metselwerk in deze straat;
het tuinmuurtje bij de rechter hoekwoning als plint wordt doorgezet in de zijgevel van deze hoekwoning. Daardoor komt de zijgevel meer “op de grond te staan” en wordt voorkomen dat de autolampen bij het parkeren de woonkamer inschijnen.

Zeekraal en Lamsoor Arnemuiden

Voor: bouwen bergingen 18 woningen zeekraal en lamsoor te Arnemuiden
Aanvrager: Trias Architecten B.V.
Advies: Akkoord mits

Het plan voor het bouwen van bergingen bij de 18 woningen aan de Zeekraal en Lamsoor is akkoord mits:

het plan verder wordt uitgewerkt/gedetailleerd;
het witte boeiboord van de carports wordt doorgezet over de bergingen (of de bergingen verder onder de carports worden doorgezet);
om de uniformiteit te waarborgen de bergingen bij alle woningen tegelijk worden geplaatst (om te voorkomen dat er in de toekomst allerlei verschillende typen bergingen ontstaan).

“Sprinkhof” Arnemuiden

Voor: nieuwbouw 36 woningen
Aanvrager: Novaform Vastgoed Ontwikkelaars B.V.
Architect: Roosros Architecten Goes B.V.
Advies: Akkoord

Het aangepaste plan voor het bouwen van 36 woningen in deze wijk is akkoord.

Het Adviesteam stemt daarmee alsnog in met het voorgestelde kozijntype op de begane grond in de voorgevel van de woningen (er plaatse van de keuken). Daarmee wordt aangesloten op de in de straat/wijk al gerealiseerde woningen die eenzelfde kozijntype ter plaatse van de keuken hebben.

Slaak, kavel A21, Arnemuiden

Voor: het bouwen van een woning
Architect: Joos Nijsse Architectuur
Advies: Niet akkoord

Het aangepaste en verder uitgewerkte plan voor het bouwen van een vrijstaande woning op dit perceel komt op twee belangrijke punten niet, of onvoldoende, tegemoet aan het advies van 20 april jl. het aangepaste voorstel is niet akkoord.

Geadviseerd wordt alle in de gevels aangegeven stucwerk achterwege te laten en op de begane grond te vervangen door rode baksteen en op de verdieping door “zinknoir”.

Deel II: Adviezen monumenten/beschermd stadsgezicht/beeldkwaliteit

Aanwezig:

ir. L. Brink, architect, voorzitter
ir. A.G.M. Goemans, architect, lid
drs. K. Emmens, bouwhistoricus, lid
M. Bimmel, bouwhistoricus, lid
ing. P. Meulmeester, secretaris

Dam 34 Middelburg

Voor: het maken van een balkon op de eerste verdieping van de woning
Ontwerp: V.O.F. BWZ Adviseurs en Architecten
Advies: Akkoord mits

Het plan voor het aanbrengen van een balkon op de eerste verdieping van de achtergevel van dit pand in het beschermde stadsgezicht voldoet aan de in de Nota Ruimtelijke Kwaliteit opgenomen criteria mits de bestaande muurankers worden gehandhaafd (deze hebben een constructieve functie).

Groenmarkt 12 Middelburg

Voor: het plaatsen van pv-panelen
Ontwerp: Architectenburo Onno van Wensen
Advies: Akkoord

Het voorstel voor het plaatsen van pv-panelen op een tussen dakvlak van dit rijksmonument, de Nieuwe Kerk, voldoet niet aan de in de Nota Ruimtelijke Kwaliteit opgenomen criteria. PV-panelen op leiendaken en/of daken van topmonumenten (waarvan de Nieuwe Kerk er één is) zijn niet toegestaan.

Het Adviesteam adviseert in dit specifieke geval af te wijken van de in de Nota Ruimtelijke Kwaliteit opgenomen criteria en het plaatsen van pv-panelen op bedoeld dakvlak toch toe te staan. Het voorstel is akkoord.

De redenen om in dit specifieke geval af te wijken zijn:

er wordt geen historisch materiaal aangetast, er gaat geen historisch materiaal verloren (het dak van de Nieuwe Kerk dateert uit de jaren 70 van de vorige eeuw);
de panelen zijn volledig onzichtbaar vanaf de openbare ruimte;
er zijn eerder, in 2020, op een enigszins vergelijkbare niet-zichtbare manier pv-panelen toegepast op een topmonument met leien als dakbedekking (de Koepoort).

Koepoortstraat 4 Middelburg

Voor: het aanpassen van het schilderwerk
Ontwerp: Black Box Operations
Advies: Akkoord

Het aanpassen van het schilderwerk

Het voorstel voor het, in afwijking van het in de Nota ruimtelijke Kwaliteit opgenomen kleurenbeleid, aanpassen van het schilderwerk van de kozijnen en ramen van dit rijksmonument wordt door het nu voorliggende, kleurenonderzoek nader onderbouwd. Dit is gebaseerd op enkele kleurtrapjes, als gevolg van de beperkte onderzoeksmogelijkheden.

Het is aannemelijk dat de, vooral op de kozijnen/ramen van de achtergevel, gevonden oorspronkelijke kleurstelling ook van toepassing is op de oorspronkelijke kleurstelling van de kozijnen/ramen in de voorgevel. Het ene monster dat op raamhout van de voorgevel kon worden genomen geeft namelijk hetzelfde kleurbeeld als het raamhout in de achtergevel.

In het overleg van 11 mei jl. is door het Adviesteam aangegeven dat, in afwijking van het huidige beleid, het toepassen van de oorspronkelijke kleurstelling (na kleuronderzoek) als onderdeel van het “terug restaureren” van een deel van de voorgevel bespreekbaar is. De voorgestelde kleurstelling is op basis van het nu ingediende kleuronderzoek akkoord.

In de overwegingen speelt mee dat het pand, ook wat betreft het interieur, met grote ambitie en op zorgvuldige wijze wordt aangepakt en dat het een relatief jong monument betreft.

Glasvervanging en gevelwijziging

In het overleg van 11 mei is ook gesproken over het terugbrengen van alle oorspronkelijke raamindelingen (roeden) in de voorgevel en de achtergevel en de vensters ter hoogte van de zolderverdieping. Tevens wordt de oude roedenverdeling ook toepast in de te reconstrueren ronde vensters. In hetzelfde overleg is verzocht aan te tonen dat aanhelen van het metselwerk “onzichtbaar” kan worden uitgevoerd en dat de huidige beeldkwaliteit niet minder wordt.

De aannemer heeft daarop gereageerd met het voorstel om het aanhelen van het metselwerk (baksteen en voegwerk), na het verlenen van de vergunning, in situ door het Adviesteam te laten beoordelen op het moment dat de werkzaamheden kunnen worden uitgevoerd (als de bouwsteiger is geplaatst).

Voor enkele nog openstaande vragen uit het overleg van 11 mei wordt dezelfde werkwijze voorgesteld. Het gaat om:

het verwijderen van de nog aanwezige pennen van de oude roeden in boven- en onderramen;
het schuifbaar houden/maken van de bestaande onderramen. Het is mogelijk dat de contragewichten in de kozijnstijlen, als gevolg van de gewichtstoename door de zwaardere isolerende beglazing, moeten worden verzwaard of vervangen door veersystemen (met als mogelijk gevolg freeswerk om meer ruimte te creëren);
de eventuele herstelwerkzaamheden, vervangen van aangetaste onderdelen, bij de kozijnen en het raamhout in de voor- en achtergevel.

Het Adviesteam gaat akkoord met het voorstel de hierboven genoemde onderdelen in situ te beoordelen. De voorgestelde werkwijze dient wel in de voorwaarden van de te verlenen vergunning te worden opgenomen. Hierbij wordt er vanuit gegaan, dat de werkzaamheden en eventuele aanpassingen worden uitgevoerd in situ. Indien er besloten wordt de kozijnen en/of ramen uit te nemen, zijn dit werkzaamheden die buiten de huidige aanvraag vallen.

Het Adviesteam merkt ter verduidelijking op dat het gebruikelijk is dat bij te vergunnen werkzaamheden aan een (rijks)monument vooraf, voordat met de werkzaamheden wordt gestart, meer duidelijkheid is gewenst over hoe de aangevraagde wijzigingen uitpakken voor het (rijks)monument. Dit om zo veel mogelijk te voorkomen dat tijdens de uitvoering allerlei verrassingen tevoorschijn komen waarvoor op ad hoc basis (vaak voor de eigenaar kostenverhogende) beslissingen moeten worden genomen en/of aanvullende vergunningen moeten worden aangevraagd.

Bouwfysica

Tot slot wordt opgemerkt dat het verzoek meer duidelijkheid te verschaffen over de mogelijk te nemen bouwfysische maatregelen om de voorgenomen reconstructie ook op de langere termijn in stand te houden, buiten de scope van de nu ingediende aanvragen ligt. De opmerking was/is vooral bedoeld de aanvrager er op te wijzen dat het toepassen van dubbel glas mogelijk consequenties kan hebben voor onder andere de vochthuishouding in het pand en het vochttransport door de constructie. Het Adviesteam verwijst daarbij graag naar de in het advies van 11 mei genoemde publicaties van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE).

Koestraat 7 Middelburg

Voor: het uitbreiden van de woning
Ontwerp: Contek Serooskerke B.V.
Advies: Akkoord mits

Het plan voor het uitbreiden van deze woning in het beschermde stadsgezicht voldoet aan redelijke eisen van welstand mits het VELUX dakraam in het voordakvlak achterwege wordt gelaten. Door het aanbrengen van een dakraam wordt het relatief kleine en laaggelegen dakvlak visueel te veel aangetast en daarmee ook het straatbeeld met aan deze zijde een hoge cultuurhistorische kwaliteit.

Als suggestie wordt geopperd de lichttoevoer in de badkamer via het platte dak te realiseren (bijvoorbeeld door middel van een “Solartube”).

Kademuren ter hoogte van de Kinderdijk en Korendijk Middelburg

Voor: het herstellen van gemeentelijke kademuren
Aanvrager: Gemeente Middelburg
Advies: Akkoord mits

Het plan voor het herstellen van de gemeentelijke kademuren aan de Kinderdijk-Korendijk is akkoord mits:

er voorafgaand aan de werkzaamheden steenmonsters (met een foto bij de kademuren) ter goedkeuring worden voorgelegd;
de nu ingediende tekeningen worden aangevuld met gegevens over de datering van het bestaande metselwerk (en natuursteen) en informatie over wat zich achter de bestaande kademuren bevindt.

Hoewel de kademuren niet zijn aangewezen als (rijks)monument zijn ze wel zeer beeldbepalend in het beschermde stadsgezicht. Om die reden wordt verzocht de aanvraag nader te documenteren, aan te vullen.

Ook wordt geadviseerd aan te geven op welke wijze achter de kademuren wordt ontgraven en bij die werkzaamheden een archeoloog te laten meekijken.

Het Adviesteam acht het mogelijk dat de kademuren zijn verankerd of verzwaard met metselwerk. verzocht wordt dit te onderzoeken en eventueel daaruit voortvloeiende wijzigingen voor te leggen.

In het geval dat de kademuren zijn voorzien van ankers, zoals verderop het geval is, wordt verzocht hier rekening mee te houden, verder onderzoek naar te doen. Het is niet uitgesloten dat deze verankering is aangebracht tussen de kademuren en de fundamenten van de aangrenzende bebouwing.

De geconstateerde horizontale scheurvorming zou kunnen wijzen op problemen met de fundering. Verzocht wordt tijdens de uitvoering, bij het verlagen van de waterstand, de fundering op eventuele problemen te onderzoeken. Tevens zou het wenselijk zijn, voor zover nog niet uitgevoerd, de muur te waterpassen en vervormingen (horizontaal en verticaal) in te meten, Deze informatie kan bruikbaar zijn voor het herstel en het opsporen van bouwkundige onvolkomenheden en voor de monitoring van de staat van de kademuren.

Kuiperspoort 4 Middelburg

Voor: het realiseren van een nieuwe dakopbouw en interne verbouwing
Ontwerp: Contek Serooskerke B.V.
Advies: Aangehouden

Het plan voor het realiseren van een dakopbouw en een interne verbouwing van dit rijksmonument is onvoldoende gedocumenteerd en zonder duidelijke analyse van de monumentwaarden niet goed te beoordelen.

Verzocht wordt nadere informatie over onderstaande onderdelen aan te leveren en een afspraak voor een bezoek ter plaatse te maken:

er ontbreekt een waardenstelling van de te slopen muur op de begane grond (oorspronkelijke achtergevel?);
er ontbreekt informatie over de bestaande fundering en of deze de extra belasting van de opbouw aan kan.

Tot slot wordt opgemerkt dat de voorgestelde opbouw wat betreft architectuur niet overtuigend wordt bevonden en daar een verbeteringsslag nodig is.

Langeviele 49 Middelburg

Voor: transformatie monumentaal gedeelte voormalige Rabobank
Aanvrager: Mbe Vastgoed B.V.
Architect: Archikon B.V.
Advies: Aangehouden

De monumentendeskundigen hebben het pand voorafgaand aan de vergadering bezocht en met de aanvrager/architect gesproken.

Het Adviesteam is positief over de gekozen uitgangspunten voor de verbouw/aanpassingen bij dit belangrijke rijksmonument. Vooral het uitgangspunt dat de bestaande (hoofd)structuren ongewijzigd blijven en volledig gehandhaafd blijven, wordt gewaardeerd.

De tekeningen zijn echter onvolledig, er ontbreken tekeningen die bij een monumentenaanvraag noodzakelijk zijn. Verzocht wordt het plan aan te vullen op onder meer de volgende punten:

benoem op de tekeningen duidelijk(er) wat bestaand en wat nieuw is;
op tekening ontbreken onder andere de te nemen isolatiemaatregelen en de sleutelstukken bij de vloerconstructies;
ter plaatse bleek dat niet alle voorgenomen ingrepen/maatregelen op tekening staan;
er ontbreekt een bouwhistorisch onderzoek;
de bestaande toestand is onvoldoende gedocumenteerd.

Ook hier niet benoemde zaken die ontbreken moeten nog in (detail)tekeningen worden uitgewerkt.

Voor wat betreft de nieuwe wenteltrap wordt opgemerkt dat die bij voorkeur geplaatst moet worden op een plek waar al eerder kinderbinten zijn vervangen. Dit dient duidelijk in beeld te worden gebracht, bijvoorbeeld met het bouwhistorisch onderzoek.

Tot slot wordt de aanbeveling gedaan dendrochronologisch onderzoek te laten doen naar de houtconstructies, zodat de ouderdom nader bepaald kan worden, bij voorkeur als onderdeel van het bouwhistorisch onderzoek.

Molenwater 79 - 81 Middelburg

Voor: het plaatsen van dubbelglas en vervangen van slecht raamwerk
Aanvrager: NBM Beheer B.V.
Advies: Niet akkoord

Het pand is door de monumentendeskundigen voorafgaand aan de vergadering bezocht.

Bij de beoordeling van plannen binnen het beschermde stadsgezicht is bij verbouw de gevelgeleding, het materiaalgebruik en de detaillering van het hoofdgebouw het uitgangspunt. De gevelgeleding alsmede het materiaalgebruik blijft in het plan intact. Met de detaillering is dat niet het geval. Tevens worden nu ventilatiestroken in de ramen toegevoegd.

De neggediepte wordt minder en het raam- en roedehout wordt niet meer uitgevoerd in de voor deze herenhuizen zo kenmerkende ranke houtprofileringen met enkel glas in stopverf, maar met een gestandaardiseerde raamhout detaillering in combinatie met houten glaslatten en ventilatieroosters.

Het plan past daardoor niet binnen de beoordelingscriteria uit de Nota Ruimtelijke Kwaliteit. Het Adviesteam ziet in dit specifieke geval geen aanleiding van genoemde criteria af te wijken. Het voorstel is niet akkoord.

Geadviseerd wordt:

de geconstateerde gebreken op te lossen door het raamhout plaatselijk te herstellen en/of gedeeltelijk te vervangen. De staat van het raamhout is niet van dien aard dat vervanging noodzakelijk is;
de voorgestelde ventilatieroosters achterwege te laten. Deze passen niet bij deze gevel, dit ensemble;
alle (kozijn/raam) afmetingen op tekening aan te geven;
het schilderwerk uit te voeren conform het in de Nota Ruimtelijke Kwaliteit opgenomen kleurenbeleid.

Noordweg 402 Middelburg

Voor: het plaatsen van zonnepanelen op het achtererf
Advies: Akkoord mits

Het aangepaste plan voor het plaatsen van zonnepanelen op het achtererf bij dit rijksmonument is akkoord mits de bovenzijde van de zonnepanelen niet boven de te plaatsen heg uitkomt (niet zichtbaar is het uitgangspunt).

Seisstraat 20 Middelburg

Voor: het isoleren van het dak en wijzigen van de voorgevel
Ontwerp: V.O.F. BWZ Adviseurs en Architecten
Advies: Niet akkoord

Het plan voor het isoleren van het dak en het wijzigen van de voorgevel van dit pand in het beschermde stadsgezicht doet afbreuk aan het bestaande historische gevelbeeld. Het voorstel is niet akkoord.

Geadviseerd wordt:

de dakramen op het achterdakvlak aan te brengen en ze op het voordakvlak achterwege te laten;
de nieuw aan te brengen deur in het linker kozijn achterwege te laten;
de nieuw aan te brengen deur aan de rechterzijde zo veel mogelijk naar rechts te plaatsen;
de nieuwe te plaatsen deur aan de rechterzijde uit te voeren in de stijl van de bestaande dubbele (garage)deuren.

Tevens wordt als suggestie meegegeven de toegang tot de werkplaats (en eventueel ook de toegang tot de woning) op te lossen in de opslagruimte achter de bestaande dubbele (garage)deuren.

Sint Janstraat 41-43 Middelburg

Voor: glasvervanging op de verdiepingen
Ontwerp: Black Box Operations
Advies: Akkoord

De monumentendeskundigen hebben dit pand voorafgaand aan de vergadering bezocht.

Het plan voor het vervangen van het glas op de verdiepingen van dit rijksmonument wordt mondeling toegelicht.

Het Adviesteam geeft aan het hergebruiken van het historische glas zeer te waarderen. Het voorstel is akkoord.

Op de vraag waarom voor vacuümglas wordt gekozen in plaats van monumentenglas wordt als reden opgegeven dat dit type dubbel glas nog dunner is dan monumentenglas en er daarom niet in het bestaande raamhout hoeft te worden gefreesd en bovendien dat de kwaliteit van vacuümglas de laatste jaren steeds beter is geworden.

De minimale zichtbaarheid van de afstand-houdertjes wordt daarbij niet als doorslaggevend ervaren. Het Adviesteam sluit zich bij deze argumentatie aan. Wel adviseert het team om geen floatglas, maar op getrokken glas gelijkend glas in het buitenblad van het vacuümglas op te nemen.

Spanjaardstraat 53 Middelburg

Voor: het splitsen/verbouwen van een monument in drie appartementen
Aanvrager: Patris B.V.
Architect: Thys + Gutberlet Architectuur
Advies: Aangehouden

Het Adviesteam heeft kennis genomen van de aandachtspunten voor de beoordeling van dit plan voor het verbouwen van dit rijksmonument tot drie appartementen. Er is een afspraak voor een bezoek ter plaatse gemaakt voorafgaand aan de vergadering van het WARK van 22 juni aanstaande.

Veerseweg 140 Middelburg

Voor: het bouwen van een schuur
Ontwerp: Contek Serooskerke B.V.
Advies: Akkoord

Het plan voor het bouwen van een schuur op dit perceel is in een eerder vooroverleg al akkoord bevonden en is nu ook akkoord.

Wagenaarstraat 22 Middelburg

Voor: het aanpassen van een inpandig kozijn en opsplitsen pand in 22a en 22b
Advies: Niet akkoord

De benodigde voorzieningen/ingrepen, vooral ook het verwijderen van het 18de-eeuwse kozijn in de oorspronkelijke achtergevel, die in het pand moeten worden aangebracht/gepleegd om het rijksmonument te kunnen splitsen in een kantoorruimte op de begane grond en een appartement op de verdieping doen te veel afbreuk aan de historische kwaliteiten van het pand. Het voorstel is niet akkoord.

Het Adviesteam betwijfelt of het pand groot genoeg is om op de voorgestelde wijze te worden gesplitst, groot genoeg is voor de voorgestelde dubbele functie en de daarmee samenhangende ingrepen.