Notulen vergadering WARK 24 augustus 2023

Een verslag van de vergadering van het Walchers Adviesteam Ruimtelijke Kwaliteit van 24 augustus 2023.

Deel I: Adviezen ruimtelijke- / beeldkwaliteit

Aanwezig:

ir. L. Brink, architect, voorzitter
ir. A.G.M. Goemans, architect, lid
ing. P. Meulmeester, secretaris

Althoornweg 12 Middelburg

Voor: het aanbrengen van gevelreclame op het pand voor de stichting voedselbank Walcheren
Architect: J. Nijsse
Advies: Akkoord

Het Walcherse Adviesteam Ruimtelijke Kwaliteit beoordeelt aanvragen op basis van de “Nota Ruimtelijke Kwaliteit gemeente Middelburg 2016”. Daarbij dient bij de beoordeling op dit bouwperceel met de volgende criteria rekening te worden gehouden: de vaste criteria en gebied 4 “Handel en Kantoren”.

Het aangepaste plan voor het aanbrengen van reclame op dit pand is akkoord.

Paukenweg 2 Middelburg

Voor: het aanbrengen van gevelreclame op het recent gerealiseerde pand voor kledingbank Zeeland
Architect: J. Nijsse
Advies: Akkoord

Het aangepaste plan voor het aanbrengen van reclame op dit pand is akkoord.

Bachweg, kavel 6, Middelburg

Voor: nieuwbouw ambulancepost en opleidingscentrum
Aanvrager: Vallaris B.V.
Architect: Breebaart Korver Bna B.V.
Advies: Akkoord mits

Het aangepaste en verder uitgewerkte plan is akkoord mits:

Het uitstekende deel in de voorgevel en de het lage deel (de garages) aan de achterzijde in een accentkleur, conform het beeldkwaliteitsplan bijvoorbeeld in metaalbrons of champagne, worden uitgevoerd. En stem de kleur van de kozijnen daarbij af op de gekozen kleur;
Geef alsnog aan hoe de zonwering in de gevel wordt opgelost/uitgevoerd.

Het Adviesteam merkt op dat het huidige kleurvoorstel, alles in één kleur op enkele kleine accenten na, ten koste gaat van de “afleesbaarheid” van het gebouw.

Tot slot wordt verzocht de letters van de tekst in de voorgevel iets verder van de bovenrand te houden.

Hieronder de tekst uit het BKP over materialen en kleuren:

In het algemeen geldt als uitgangspunt de toepassing van hoogwaardige en duurzaam behandelde materialen en een verzorgde detaillering. Voor het kleurgebruik zijn de hoofdkleuren helder wit, grijzen en metaalkleuren in de gevel mogelijk. Donkerpaarse, antracietgrijze en zwarte (geverfde) bakstenen (of betonbreukstenen) zijn denkbaar als ondersteunende materialen, bijvoorbeeld in de plint. Panelen en kozijnen worden uitgevoerd in donkere kleuren (gebeitst) hout.

Felle en kunstmatige kleuren worden met uitzondering bedrijfsnaambelettering en bedrijfslogo’s uitgesloten.

Michaelsdreef 1 Middelburg

Voor: het uitbreiden van de woning
Architect: WTS Architecten
Advies: Akkoord

Het aangepaste plan voor het uitbreiden van deze woning is akkoord.

Deel II: Adviezen monumenten/beschermd stadsgezicht/beeldkwaliteit

Aanwezig:

ir. L. Brink, architect, voorzitter
ir. A.G.M. Goemans, architect, lid
M. Bimmel, bouwhistoricus, lid
drs. K. Emmens, bouwhistoricus, lid
ing. P. Meulmeester, secretaris

Karelsgang 22-40 Middelburg

Voor: het renoveren en verduurzamen van de woningen
Aanvrager: Stichting Woongoed Middelburg
Advies: Niet akkoord

Het plan voor het renoveren en verduurzamen van deze woningen voldoet niet aan de in de nota opgenomen criteria. Het huidige bebouwingsbeeld, de oorspronkelijker architectuur, gevelopbouw en gevelindeling worden niet of niet in voldoende mate behouden. Het voorstel is niet akkoord.

Geadviseerd wordt:

Het extra kalf in het kozijn van de dakkapel achterwege te laten;
Handhaaf de huidige kozijnindelingen;
Pas een meer verfijnde detaillering bij de dakkapellen toe;
Beperk de breedte van de dakkapellen tot maximaal 50% van de breedte van het dakvlak (per individuele woning). Overweeg de bredere dakkapel op het achterdakvlak te plaatsen (de plattegrond op de verdieping te spiegelen) want;
Dichte delen in de voorgevel van de dakkapel zijn niet toegestaan;
Plaats de zonnepanelen in een (volledig) rechthoekig patroon;
Pas houten voordeuren toe (als bestaand);
De toe te passen kunststof kozijnen dienen van het type K-vision, met verdiept profiel te zijn;
Handhaaf de bestaande gemetselde schoorstenen (bovendaks) of breng daar iets vergelijkbaars voor terug om de bestaande ritmiek bij deze rijwoningen te handhaven.

Kinderdijk Middelburg

Voor: het vervangen van het bestaande houten dek door kunststof roosters
Aanvrager: Watersportvereniging "Arne"
Ontwerp: BWZ Adviseurs en Architecten
Advies: Niet akkoord

Het plan voor het vervangen van de bestaande houten steigerdelen door kunststoffen roosters wordt door de aanvrager en de ontwerper mondeling toegelicht. Als belangrijkste reden wordt aangegeven dat de huidige houten delen in de schaduw liggen, daardoor glad worden en niet eenvoudig zijn schoon te houden.

Het Adviesteam geeft aan dat in het beschermde stadsgezicht het toepassen van natuurlijke materialen, zoals hout, het uitgangspunt is. Het toepassen van kunststof, zeker in deze 18de-eeuwse, cultuurhistorisch zeer waardevolle omgeving, is in dit geval geen optie.

Geadviseerd wordt naar andere antislip oplossingen voor houten steigerdelen te zoeken met instandhouding van de bestaande uitstraling en het bestaande materiaalgebruik (hout). Een mogelijk voorbeeld van het toepassen van anti slip op houten steigerdelen is te zien bij de “Groote Hekel” aan de Zuidwal te ’s-Hertogenbosch.

Korte Delft 4 Middelburg

Voor: het wijzigen van de gevel
Ontwerp: Erfgoed Elenbaas
Advies: Akkoord mits

De monumentendeskundigen hebben de gevel van dit pand voorafgaand aan de vergadering bekeken.

Het wijzigen, reconstrueren van de pui in de voorgevel van dit rijksmonument is akkoord mits een “zuivere”, exacte, kopie van de originele pui van voor 1961 (/1975) wordt gerealiseerd, conform de getoonde foto’s. Dat wil zeggen dat de vele decoraties van de pui dan op ambachtelijke wijze worden gereconstrueerd.

Indien dit niet mogelijk is dan gaat het Adviesteam ervan uit dat de bestaande pui wordt gehandhaafd, omdat die is afgestemd op de volledig gerestaureerde gevel.

Lange Delft 28 Middelburg

Voor: het verbouwen van de winkelpui
Aanvrager: Vinken Vastgoed B.V.
Ontwerp: Bouwkundig Bureau Snoek
Advies: Niet akkoord

Het plan voor het realiseren van twee woningen op de eerste en tweede verdieping van dit gemeentelijk monument doet afbreuk aan het gemeentelijk monument en voldoet niet aan de in de Nota Ruimtelijke Kwaliteit (NRK) opgenomen criteria. Het voorstel is niet akkoord.

Geadviseerd wordt:

De rechterdeur in de voorgevel opnieuw als voordeur voor de te realiseren bovenwoningen te gebruiken;
De bestaande trappen, uit de wederopbouwperiode, op de verdiepingen te gebruiken en de indeling van de woningen daarop aan te passen. Op die manier wordt voorkomen dat er delen van de bestaande balklagen moeten worden verwijderd;
De afmetingen van het te realiseren dakraam in het achterdakvlak terug te brengen tot wat conform de NRK maximaal is toegestaan (maximale oppervlakte van 2 m2). Het nu voorgestelde dakraam is te groot en daarom niet akkoord;
De afmetingen, met name de hoogte, van de te realiseren dakkapel terug te brengen tot maximaal 1,50 m. (conform de criteria uit de NRK);
De bestaande kozijnen, ramen en deuren in de achtergevel (nu niet zichtbaar op de foto’s) te handhaven;
Het bestaande historische glas te handhaven (in de bestaande vensters/ramen/deuren);
Een (gezamenlijke) buitenruimte te realiseren op het platte dak van de eerste verdieping in plaats van een balkon op de tweede verdieping. Het voorgestelde balkon op de tweede verdieping doet afbreuk aan de architectuur van bestaande gevel;
Aan te geven of en hoe het pand wordt geïsoleerd. Let daarbij op de veranderingen in de vochthuishouding/de bouwfysica.

Tot slot merkt het Adviesteam op dat er waardering is voor het opstellen van een historische notitie door adviesbureau “HylkemaErfgoed”. De notitie is echter zo globaal dat hieruit niet is op te maken wat de bouw- en cultuurhistorische waarden van het pand zijn, en evenmin geeft het inzicht in de opbouw, onderdelen en inrichting van het pand.

Er ontbreekt een waardenstelling van de monumentwaarden die als uitgangspunt voor het ontwerp van de verbouw, en de daarin te maken keuzes, van dit gemeentelijk monument zou kunnen dienen.

Markt 23 Middelburg

Voor: verbouwen pand met bovenwoning
Aanvrager: Jacobsen Holdings Bv
Ontwerp: Thys + Gutberlet Architectuur
Advies: Aangehouden

De monumentendeskundigen hebben dit pand, een gemeentelijk monument uit de wederopbouw, voorafgaand aan de vergadering bezocht. Daarbij was ook de architect aanwezig.

De architect licht het plan voor het verbouwen van dit winkelpand met bovenwoning mondeling toe.

Het voornemen is om op de begane grond de bestaande winkelindeling met achterliggende woonruimten en de winkelpui, die uit de bouwtijd dateren, volledig te verwijderen, te wijzigen. Ook de huidige luifel die vermoedelijk eveneens uit de bouwtijd dateert wordt vervangen, door een “slanker’ exemplaar. De bestaande trekstangen van de luifel worden wel gehandhaafd.

Het Adviesteam geeft aan zeer enthousiast te zijn over de gaafheid van het pand. Er is aan het pand sinds de wederopbouw zo goed als niets veranderd. Dat maakt het pand uniek en legt tevens de lat hoog voor wat betreft de mogelijkheden tot het verbouwen/wijzigen van (onderdelen van) het pand, ook voor het interieur.

Om die reden wordt geadviseerd een onafhankelijk bouwhistorisch onderzoek met waardenstelling te laten uitvoeren. Een dergelijk onderzoek geeft de geschiedenis, opbouw (structuur, indeling) en inrichting (trappen, haarden, wand-, vloer- en plafondafwerkingen etc.) van het pand weer en op basis daarvan worden de monumentwaarden geformuleerd. Dit rapport kan dienen als uitgangspunt voor het ontwerp en het maken van de benodigde afwegingen.

Vooruitlopend hierop ziet het Adviesteam nu al wel de nodige “pijnpunten” in het voorgelegde ontwerp:

De huidige winkelpui met etalagekasten dateert uit de (wederop)bouwperiode en is één van de weinige puien uit die tijd in Middelburg die nog volledig intact is. Behoudt van deze winkelpui, inclusief de etalagekasten, zou dan ook uitgangspunt voor het ontwerp moeten zijn. Tracht de entree naar de bovenwoning bijvoorbeeld op te lossen in een nieuw te maken gemeenschappelijke verkeersruimte achter de bestaande pui;
Er wordt in de planvorming te weinig rekening gehouden met het monument. De indruk bestaat dat de nieuwe eigenaar zich onvoldoende heeft gerealiseerd dat voor een pand met een monumentenstatus de gewenste aanpassingen rekening moeten houden met de monumentwaarden;
Bij een monument is een ander uitgangspunt/vertrekpunt nodig. Anders dan bij niet-monumenten is het zaak eerst een bij het monument passende nieuwe functie te zoeken, in plaats van het aanpassen van het monument aan de gewenste nieuwe functie.

Bij monumenten is het behoud van de monumentwaarden, die vaak ook een historische gelaagdheid in zich hebben, het uitgangspunt. Dit behoudende beleid is ingezet met de invoering van de Monumentenwet na de tweede wereldoorlog en wordt verwoordt in het gemeentelijke monumentenbeleid.

In het geheel van de bebouwde omgeving bekeken heeft slechts 10% van de bestaande panden de status van monument. Die status vergt extra inspanning. Er zijn echter wel degelijk, zij het in meer beperkte mate, mogelijkheden tot aanpassingen.

Nederstraat 18 Middelburg

Voor: het verbouwen en verduurzamen van het woonhuis en het vervangen van de tuinberging
Ontwerp: BWZ Adviseurs en Architecten
Advies: Aangehouden

Het pand is door de monumentendeskundigen van het WARK voorafgaand aan de vergadering bezocht. Tijdens het bezoek hebben de leden van het WARK een duidelijker beeld gekregen van het pand.

Naar aanleiding van het bezoek heeft het WARK de volgende opmerkingen:

Verzocht wordt de bouwhistorische verkenning uit te breiden met een waardenstelling (inclusief de tekeningen waarnaar wordt verwezen);
Het vergroten van de trap raveling in de 17e-eeuwse verdiepingsvloer wordt als een heikel punt gezien, omdat er al twee trap ravelingen zijn naast twee schouw ravelingen. Verzocht wordt te onderzoeken of in het ontwerp de overloop op de 1e verdieping kan worden verplaatst. Indien dat niet mogelijk blijkt te zijn, dan is het vergroten van de raveling bespreekbaar omdat daarmee wordt voorkomen dat er op de 1e verdieping een nieuwe doorbraak in de originele (historisch waardevolle) 17de-eeuwse achtergevel moet worden gemaakt. Houdt de maat van de vergroting van de raveling zo minimaal mogelijk waardoor de aantasting van de originele balklaag zo beperkt mogelijk blijft;
Schuif bij het eventueel vergroten van het trapgat/de raveling, de vrijkomende 17e-eeuwse vloerdelen door naar het oude trapgat, zodat die gesloten wordt met de originele vloerdelen;
De achtergevel van de achterbeuk dateert uit de jaren ’70 van de vorige eeuw. Ingrepen in die achtergevel zijn vanuit monumentenoogpunt geen probleem;
Opgemerkt is dat de vloerniveaus, zonder overleg, zijn verlaagd;
De indelingssporen aan de onderzijde van de balklagen komen nu weer in het zicht en blijven dat ook. Daarin is de historische indeling afleesbaar van de ruimte op de begane grond en de wijzigingen die hebben plaatsgevonden. Uitgangspunt is dat die indelingssporen worden gehandhaafd, zichtbaar blijven;
Zie verder de opmerkingen in het advies van 3 augustus 2023.

Nieuwe Burg 22 Middelburg

Voor: het verbouwen van de winkelpuien
Ontwerp: BWZ Adviseurs en Architecten
Advies: Niet akkoord

Het plan voor het wijzigen van de winkelpuien van deze panden voldoet niet aan de in de nota opgenomen criteria. Er is in dit geval sprake van twee hoogwaardige winkelpuien. De nieuwe puien moeten in zo’n geval minimaal hetzelfde hoogwaardige niveau hebben. Dat is nu niet het geval, het voorstel is niet akkoord.

Geadviseerd wordt:

Het pand meer “op de grond te zetten” door het toepassen van bredere gemetselde penanten, ook tussen de entree naar de bovenwoning en de entree naar de winkel;
Meer diepte/reliëf in de puien aan te brengen
Een reconstructie naar de situatie van 1966 (of daarvoor) te overwegen.

Het Adviesteam merkt tot slot op positief te staan tegenover het verwijderen van de bestaande moderne luifels en het plaatmateriaal op de voorgevels.