Notulen vergadering WARK 7 december 2023

Een verslag van de vergadering van het Walchers Adviesteam Ruimtelijke Kwaliteit van 7 december 2023.

Deel I: Adviezen ruimtelijke- / beeldkwaliteit

Aanwezig:
ir. L. Brink, architect, voorzitter
ir. A. Goemans, architect, lid (via teams)
ing. P. Meulmeester, secretaris

Hoogaars 28 Arnemuiden

Voor: het maken van een dakopbouw op de garage
Advies: Niet akkoord

Het Walcherse Adviesteam Ruimtelijke Kwaliteit beoordeelt aanvragen op basis van de “Nota Ruimtelijke Kwaliteit gemeente Middelburg 2016”. Daarbij dient bij de beoordeling op dit bouwperceel met de volgende criteria rekening te worden gehouden: de vaste criteria en gebied 3 “De uitbreidingswijken”.

Een dakopbouw op de garage aan deze woning is wellicht voorstelbaar, echter niet op de voorgestelde wijze. Vooral de aansluiting op het dak van de woning, en de dakkapel aan de voorzijde van de dakopbouw, zijn moeizaam. Het voorstel is niet akkoord.

Geadviseerd wordt:

Te onderzoeken of een meer rechthoekige dakopbouw tot de mogelijkheden behoort. De dakopbouw dient daarbij onder de goot van de woning te blijven;
een architect in te schakelen.

Karelsgang 22-40 Middelburg

Voor: het renoveren en verduurzamen van de woningen
Aanvrager: Stichting Woongoed Middelburg
Ontwerp: Vlissingse Ontwikkelings Groep B.V.
Advies: Akkoord mits

Het aangepaste plan voor het renoveren en verduurzamen van deze woningen wordt door de aanvrager en aannemer mondeling toegelicht. De nieuwe “schoorstenen” herbergen (delen van) de installatie van de nieuw te plaatsen warmtepompen en kunnen niet op de bouwmuren worden geplaatst omdat het leidingwerk op de bouwmuren moet worden aangebracht.

Het Adviesteam geeft aan akkoord te gaan met de meeste aanpassingen, maar grote moeite te hebben met de aangegeven “schoorstenen”. De in het vorige advies gevraagde ritmiek gaat door de forse afmetingen en het grotere aantal van de “schoorstenen” volledig verloren. Ook de andere positie op het dak, niet langer op de bouwmuren, levert een onevenwichtig beeld op.

Geadviseerd wordt te onderzoeken of de “schoorstenen” op het achterdakvlak kunnen worden geplaatst, zo klein mogelijk kunnen worden uitgevoerd en zo dicht mogelijk tegen de bouwmuren kunnen worden geplaatst. Onderzoek daarbij ook of de huidige gemetselde schoorstenen, het deel op het dak, kunnen worden gehandhaafd.

De overige delen van het plan zijn akkoord mits:

Voor de grijze kleur RAL 7039 een iets donkerder tint grijs wordt toegepast (bijvoorbeeld zoals bij de recent gebouwde buurwoningen);
De dakrand van de dakkapellen zo iel/smal mogelijk wordt uitgevoerd.

Zeekraal-Lamsoor Arnemuiden

Voor: bouwen bergingen bij 18 woningen
Aanvrager: Trias Architecten B.V.
Advies: Akkoord

Het aangepaste, verder uitgewerkte plan voor het bouwen van bergingen bij deze recreatiewoningen is akkoord.

Daarbij gaat het Adviesteam er wel vanuit dat de aangegeven 16 bergingen ook daadwerkelijk worden gerealiseerd.

Muidenweg 1 R Arnemuiden

Voor: het bouwen van een vrijstaande woning
Architect: Burosalt B.V.
Advies: Akkoord

Het aangepaste plan voor het bouwen van een vrijstaande woning op deze locatie is akkoord.

Oude Koudekerkseweg 40 Middelburg

Voor: het verbouwen van de woning
Advies: Akkoord mits

Het plan voor het verbouwen van deze woning is akkoord mits voor de kleur van de kozijnen een kleur uit het kleurenbeleid (bijlage 9.5) van de Nota Ruimtelijke Kwaliteit wordt toegepast (bijvoorbeeld RAL 5011).

De voorgestelde kleur RAL 5020 is niet akkoord.

Oude Veerseweg 128 Middelburg

Voor: het aanleggen van een paardrijbak, aanbrengen van halfverharding en aanbrengen verharding t.b.v. mestopslag
Advies: Akkoord

Het plan voor het aanleggen van een paardrijbak, aanbrengen van halfverharding en de aanleg van een mestopslag bij deze vrijstaande woning in het buitengebied is akkoord.

Slaak 49 Arnemuiden

Voor: het bouwen van een vrijstaande woning
Ontwerp: Selekthuis
Advies: Akkoord mits

Het Adviesteam merkt op dat dit ontwerp voor een vrijstaande woning in positieve zin opvalt ten opzichte van andere plannen voor woningen van dit type.

Het plan voor het bouwen van een vrijstaande woning op dit perceel is akkoord mits:

In de voorgevel het hoekraam of de raampartij aan de rechterzijde wordt vergroot om op die manier de voorgevel een meer open karakter te geven. Het voorstel om een extra raam in de voorgevel te plaatsen (het voorstel van 04-12-2023) is niet akkoord;
In de linkerzijgevel het hoekkozijn met één raam wordt verbreed;
De hemelwaterafvoeren in de linker zijgevel, tussen de garage/voordeur en het hoekraam achterwege worden gelaten. Voer het hemelwater af via het platte dak van de garage. De hemelwaterafvoeren detoneren, zitten te dicht op het hoekkozijn;
De warmtepomp op een minder in het oog springende plaats wordt geplaatst, en/of in de kleur antraciet wordt uitgevoerd.

Deel II: Adviezen monumenten/beschermd stadsgezicht/beeldkwaliteit

Aanwezig:

ir. L. Brink, architect, voorzitter
ir. A. Goemans, architect, lid
M. Bimmel, bouwhistoricus, lid
drs. K. Emmens, bouwhistoricus, lid
ing. P. Meulmeester, secretaris

Goese Korenmarkt 7 Middelburg

Voor: het realiseren van een kap- en gevelconstructie
Aanvrager: Franke Architekten B.V.
Advies: Niet akkoord

Het pand is voorafgaand aan de vergadering door de monumentendeskundigen bezocht.

Het Adviesteam reageert op hoofdlijnen op het plan voor het renoveren/restaureren van de kap- en gevelconstructie van dit gemeentelijke monument, waar scheuren in de gevels voorkomen en inwendig constructieve problemen zijn geconstateerd.

De voorgestelde werkwijze, het gedeeltelijk slopen van de gevels en de kapconstructie, is zeer ingrijpend en sluit niet aan bij de in de Nota Ruimtelijke Kwaliteit genoemde voorwaarde dat herstel voor vernieuwing gaat. Het voorstel gaat te veel ten koste van de bestaande historische uitstraling en de afleesbaarheid van de bouwhistorie van het pand. Daarbij komt dat herbouw kostbaar is en niet de gewenste historische beeldkwaliteit oplevert. Het nu voorliggende voorstel is niet akkoord.

De voorgenomen sloop van de gevel tot circa 1,5 meter boven straatniveau lijkt niet alle in de gevel aanwezige problemen op te lossen. De kans is groot dat tijdens het slopen blijkt dat er nog meer gesloopt zal moeten worden. Een en ander als gevolg van de (niet ingemeten) scheefstanden van de dagkanten van de gevelopeningen en het blindvenster, de verzakte onderkanten van de vensters en deuren, enz. Daar komt bij dat bij het opnieuw opbouwen van de gevels het bestaande uiterlijk, met patina, kenmerkende details en ornamenten grotendeels verloren gaat. Dat is onwenselijk, mede gezien het feit dat dit het hoekpand is van een rij bijna identieke arbeiderswoningen, waarmee het een ensemble vormt.

Het Adviesteam erkent en herkent dat er serieuze constructieve problemen zijn in het pand. Het heeft echter de indruk dat het verloop van de zettingen in de kopgevel niet volledig in kaart is gebracht. Beide gevels lijken een grotere zetting in het midden te hebben. En er ontbreekt een meting van de lintvoeg(en). Op de zolder lijken de grootste zettingen te zijn opgetreden bij de spantbenen. Hier zijn de trekbalken, tussen de spantbenen, verwijderd en recent nieuwe aangebracht.

De indruk bestaat dat de spanten op de te licht gedimensioneerde zolderbalken staan en daardoor doorbuigen. Met als mogelijk gevolg dat daardoor het gevelmetselwerk naar binnen is getrokken.

Enkele jaren geleden heeft een ingreep plaatsgevonden waarbij de fundering is gestabiliseerd met buispalen en een ringbalk waarbij de gevels zijn opgevangen. Tevens is inwendig een nieuwe betonnen begane grondvloer aangebracht. Nadien zijn naar verluidt geen zettingen meer opgetreden.

Het Adviesteam pleit voor het onderzoeken van een oplossing die veel minder ingrijpende gevolgen heeft voor het pand en dan met name de gevels. Geadviseerd wordt:

Een nieuw binnenspouwblad (met isolatie) als dragende (constructieve) basis voor de balklaag van de verdieping en de kap aan te brengen, te plaatsen op de betonnen begane grondvloer. Daarmee vervalt de noodzaak om de gevels voor een groot deel te vervangen. De gevels fungeren in de nieuwe situatie dan alleen nog als een, water- en winddichte decoratieve laag;
Eventueel aanwezige “blinde” gevelankers op te sporen, en deze te repareren/vervangen;
De te korte balken van de zolderbalklaag (wellicht zijn de balkkoppen aangetast) door het nieuwe binnenspouwblad te laten opvangen en vrij te houden van de natte buitenschil;
Tijdens de werkzaamheden de gevels te stutten. Wellicht dat er ook een mogelijkheid is om de hoek met de meeste verzakking iets op te vijzelen (maximaal 5 cm.). De gehele vervorming van de kap wegnemen leidt tot meer herstel- en sloopwerkzaamheden en wordt om die reden afgeraden. Indien de kap iets meer waterpas gesteld wordt, is een kleine aanpassing aan de gevels noodzakelijk;
De kozijnen zo veel mogelijk te herstellen in plaats van deze te vervangen;
Het verhogen van de nok en het aanpassen van de hellingshoeken van de dakvlakken achterwege te laten. Deze ingrepen zijn niet akkoord;

Om de gebruiksmogelijkheden van de zolder te vergroten is een dakkapel aan de achterzijde wellicht een optie mits bescheiden van afmetingen, met ruim voldoende afstand tot de hoekkeper en sober gedetailleerd. Het net boven de goot plaatsen van de dakkapel is daarbij een optie;

De bestaande dakkapel aan de voorzijde te voorzien van isolatie en af te werken met (gezaagde) steenstrips van te hergebruiken gevelsteen. Op die manier blijft het huidige uiterlijk (met vervuilde stenen) intact.

Verzocht wordt een optie uit te werken waarbij de constructieve aspecten alsmede de isolatie-technische vragen worden opgelost. Hierbij tevens de bouwfysische aspecten meenemen.

Koudekerkseweg 198 A Middelburg

Voor: het herbouwen van het koetshuis bij landgoed ter Hooge
Aanvrager: Lynden Ter Hooge Stichting
Ontwerp: Advies- en Tekenburo Bouwkunde R. Willems B.V.
Advies: Akkoord mits

Het aangepaste plan voor het herbouwen van een koetshuis is akkoord mits de dakkapellen op een meer sobere wijze worden vormgegeven. Onder andere zonder de voorgestelde (plak)roeden en de klassiek gedecoreerde omlijsting.

Lange Delft 31 Middelburg

Voor: het realiseren van appartementen
Aanvrager: RPG Asset Management B.V.
Architect: Joos Nijsse Architectuur
Advies: Overig

Plan is nog in ontwikkeling. Wordt in een later stadium voorgelegd.

Markt 7 Middelburg

Voor: aanpassen constructie en plaatsen afdak
Aanvrager: Erpa Design B.V.
Architect: Archikon B.V.
Advies: Aangehouden

De voorgestelde ingrepen, het plaatselijk verlagen van het platte dak van de eenlaagse aanbouw aan het pand, zijn zonder nadere context niet te beoordelen. Het pand is een (gemeentelijk) monument.

Om die reden dienen ingrepen in het pand meer integraal te kunnen worden beoordeeld om te voorkomen dat nu gemaakte keuzes bij toekomstige ontwikkelingen (grotere) nadelige gevolgen voor het monument en de monumentwaarden hebben.

Verzocht wordt:

een bouwhistorisch onderzoek met waardenstelling van zowel het exterieur als het interieur (waaronder de constructie van het pand) aan te leveren;
een integraal plan met tekeningen van zowel de bestaande als de beoogde nieuwe toestand aan te leveren;
in een apart, bondig document, aan te geven; 1) de huidige toestand 2) de beoogde toestand en 3) fotomateriaal. Deze punten zijn in het voorgelegde plan onderdeel van een zeer uitgebreide (en daardoor lastig toegankelijke) documentatie. Die bijlage kan dan de constructieve aspecten met oude bouwtekeningen en extra verwijzingen naar de op te stellen bouwhistorische rapportage bevatten.

Markt 23 Middelburg

Voor: verbouwen pand met bovenwoning
Aanvrager: Jacobsen Holdings Bv
Architect: Thys + Gutberlet Architectuur
Advies: Aangehouden

De architect en de opdrachtgever lichten het plan voor de verbouw van dit gemeentelijke monument mondeling toe. Door de architect wordt aangegeven dat het zorgvuldig omgaan met het monument ook in het belang is van de eigenaar van het pand.

Echter, het is volgens de architect, uit het oogpunt van bruikbaarheid, wat ook een vorm van behoud is, niet wenselijk om de bovenwoning te ontsluiten via de begane grond. De begane grond krijgt namelijk een bestemming als winkel of horeca. Waarbij wordt opgemerkt dat indien er geen goede oplossing komt voor de ontsluiting van de bovenwoning mogelijke verpaupering van het pand op de loer ligt. Er worden bovendien door de architect vraagtekens gezet bij de wijze waarop de voorgevel van het pand en de etalage vitrines destijds zijn uitgevoerd en of dat wel conform de intenties van de architect is gebeurd. Mede om die reden wordt aangevoerd dat het “bevriezen” van het huidige beeld, van de huidige gevel, historisch gezien niet juist zou zijn.

Daarbij merkt de opdrachtgever op dat er ook oog zou moeten zijn voor wat hij noemt ‘proportionaliteit’. Met andere woorden is het volledig handhaven van de voorgevel, inclusief de vitrines, proportioneel ten opzichte van de beperkingen die dat met zich mee brengt voor de mogelijkheden het pand een nieuwe bestemming te geven.

Het Adviesteam geeft als reactie hierop aan dat, ondanks dat zij waarderen dat er uitvoerig onderzoek is gedaan naar het pand, er één uitgangspunt in de toelichting van de architect onderbelicht blijft. En dat is dat het pand een monument is, een status die het al 35 jaar heeft (sinds 8 november 1988).

Voor monumenten geldt, dat in de Nota Ruimtelijke Kwaliteit (met name hoofdstuk 6, vanaf bladzijde 17) het toetsingskader is opgenomen voor ingediende plannen. Behoud gaat daarbij boven vernieuwen, zowel wat betreft het interieur als het exterieur. En in het bijzonder, de pui, waarvan slechts zeer weinige nog resteren uit de wederopbouwbouwtijd. Omdat het monument het uitgangspunt is, dienen nieuwe functies gezocht te worden die het monument niet of zo min mogelijk aantasten. De oorspronkelijke situatie, direct na de bouw van het pand, is daarbij niet altijd leidend. Het pand is immers pas geruime tijd na de bouw als monument aangewezen, vanwege de bijzondere monumentwaarden die het voor de stad Middelburg vertegenwoordigt als gaaf bewaard gebleven wederopbouwpand.

Opgemerkt wordt ook dat tijdens de wederopbouwperiode in Middelburg, die al begon tijdens de oorlogsjaren, in het algemeen bewuste keuzes zijn gemaakt. De toen gemaakte keuzes maken deel uit van de historie van het pand en van de stad en zijn om die reden behoudens-waardig.

Het Adviesteam merkt ook op dat er geen discussie is over de architectonische kwaliteit van het ontwerp van de voorgevel, dat bij een niet monument in het beschermde stadsgezicht geen tot weinig discussie zou opleveren. In dit geval dient er echter rekening te worden gehouden met de monumentwaarden, die ook in de aangeleverde bouwhistorische verkenning als hoog zijn aangeduid. Het voorstel vormt een disproportioneel sterke aantasting van het monument.

Er is bij dit pand sprake van een monument en dus wordt een andere benadering gevraagd, een benadering die uitgaat van het monument en van het behoud van de monumentwaarden, inclusief de huidige pui. Vooral ook omdat het om één van de weinige puien met etalages en vitrines gaat in de stad die nog stammen uit de wederopbouwbouwtijd en die zo goed als intact zijn.

Het Adviesteam acht het zeker mogelijk met behoud van de pui en de vitrines een toegang tot de bovenwoning te realiseren zonder daarvoor door de bedrijfsruimte op de begane grond te hoeven. Verzocht wordt een studie naar die mogelijkheden uit te voeren, te tonen, zonder daarbij het nu voorliggende plan als uitgangspunt te nemen.

Tot slot merkt het Adviesteam op dat zij blij zijn dat de bouwhistorische verkenning is opgesteld, maar in de waardenstelling wel een vermenging zien optreden van de externe en de interne waardenstelling. Met name de onderbouwing van de positieve monumentwaarden van het interieur is daardoor niet bruikbaar (er wordt met andere panden vergeleken en niet met de onderdelen van het pand zelf).

Nieuwe Burg 34 -36 Middelburg

Voor: het verbouwen van het pand tot drie appartementen en een horecaruimte
Advies: Akkoord mits

Het Adviesteam geeft aan verheugd te zijn over de gemaakte aanpassingen voor wat betreft de achtergevel. Het behoud van het dubbele venster in de achtergevel levert een rustiger beeld op.

Het aangepaste plan is akkoord mits:

Er maximaal twee dakramen worden toegepast. De afmetingen van de dakramen zoals aangegeven in de Nota Ruimtelijke Kwaliteit;
Het meest rechter dakraam op een grotere afstand van de voorgevel (de hoekkepers) wordt geplaatst;
Indien er isolerende beglazing aangebracht wordt in het bestaande raam in de achtergevel (1e verdieping), dit onderdeel in de aanvraag, met details bestaande en nieuwe toestand wordt opgenomen (zie ook de criteria in de Nota Ruimtelijke Kwaliteit);
Verduidelijkt wordt op welke wijze de leidingen weggewerkt/aangebracht worden, en voor het verloop daarvan naar oplossingen wordt gezocht die geen of minimale gevolgen hebben voor de constructie en het interieur.

Tot slot wordt als suggestie meegegeven ook de achtergevel aan de binnenzijde te isoleren.

Het Adviesteam geeft aan verheugd te zijn over de gemaakte aanpassingen voor wat betreft de achtergevel. Het behoud van het dubbele venster in de achtergevel levert een rustiger beeld op.

Segeersstraat 32-62 Middelburg

Voor: het renoveren van het appartementencomplex
Aanvrager: Vereniging van Eigenaars Sint Gregorius
Ontwerp: Poortvliet Bouwadvies
Advies: Akkoord mits

Het Adviesteam geeft aan dat er goede stappen in het ontwerp zijn gezet.

Het aangepaste en verder uitgewerkt plan voor het renoveren van dit appartementencomplex is akkoord mits:

Er aan de straatzijde (Segeersstraat) geen kunststof goten worden toegepast;
De bestaande geveldetails, gootklossen en dergelijke, worden gehandhaafd, omdat die essentieel zijn voor het in de wederopbouw nagestreefde afwisselende gevelbeeld;
De dakkapellen in de goot te laten staan zoals bestaand en de aansluiting van de dakkapellen op de goot subtieler te detailleren. Het detail is nu te grof;
Ook detail 4 is nu te grof. Verfijnder detailleren is ook hier gewenst, bijvoorbeeld door hier een minder hoge dakrand toe te passen;

Als algemeen antwoord op de vraag waarom in andere panden wel kunststof is toegepast en dat hier niet mogelijk is, wordt verwezen naar de Nota Ruimtelijke Kwaliteit (hoofdstuk 4, bladzijde 8, en bijlage 9.4, bladzijde 21), waarin staat dat bij toekomstige vervanging van die kunststof vensters weer terug moet worden gegaan naar bij het pand passende materialen zoals hout of staal/aluminium.

Turfkaai-Nieuwe Haven Middelburg

Voor: het inrichten van de openbare ruimte
Aanvrager: gemeente Middelburg afdeling Leefomgeving
Advies: Aangehouden

De gemeente heeft het voornemen om aansluitend op het herstellen van de kademuur de openbare ruimte grenzend aan de kademuur her in te richten. Die herinrichting zal in participatie met de aanwonenden worden aangepakt. Voordat met dat participatietraject wordt begonnen, wordt aan het WARK verzocht mee te denken over de belangrijkste randvoorwaarden voor het ontwerpproces.

Er is al wel contact geweest met de bewoners en de bewoners hebben daarbij enkele ideeën geopperd, zoal het plaatsen van betonnen keerwandjes en trapjes naar het water om de niveauverschillen te overbruggen.

Het Adviesteam adviseert de herinrichting zo eenduidig, sober mogelijk uit te voeren. Probeer de strook tussen het asfalt en de kade zo rustig en eenvoudig mogelijk in te richten. Met zo weinig mogelijk, liefst geen, “obstakels” zoals straatmeubilair, zitelementen, prullenbakken, trapjes, enz. Kies daarbij voor één soort bestrating, bij voorkeur kinderkopjes direct grenzend aan de kade en eventueel gezaagde kinderkopjes op het loopvlak.

Op die manier kan een eerste aanzet worden gegeven tot het “herstellen” van de oorspronkelijke situatie, waarbij de ruimte tussen de woningen/pakhuizen en de kade zo goed als vrij was van obstakels. Wellicht dat in de (verdere) toekomst zelfs het asfalt, de parkeerplaatsen en de stoepen aan de zijde van de panden kunnen verdwijnen. Of dat (als tussenoplossing) het asfalt kan worden vervangen door gebakken straatklinkers.

Het Adviesteam adviseert daarnaast tussen de bestaande bomen een (ruime) groenstrook aan te brengen. Waarbij wel moet worden voorkomen dat het groen te veel op de groenstroken in een nieuwbouwwijk gaat lijken.

Deel III: Vooroverleg

Aanwezig:

ir. L. Brink, architect, voorzitter
ir. A. Goemans, architect, lid
ing. P. Meulmeester, secretaris

Buitenruststraat 235 Middelburg

Voor: Het bouwen van een appartementencomplex
Aanvrager: Woongoed Middelburg
Architect: KAW architecten
Advies: Aangehouden

De architect en de landschapsarchitect lichten het aangepaste en verder uitgewerkte plan mondeling toe.

Het Adviesteam geeft aan waardering te hebben voor het concept voor de inrichting van het landschap bij, rond het appartementengebouw. En ook de verbijzondering van de bovenste verdieping van het hoogste blokje ziet er goed uit.

Het Adviesteam geeft aan waardering te hebben voor het ontwerp voor het landschap bij, rond het appartementengebouw. En ook de verbijzondering van de bovenste verdieping van het hoogste blokje ziet er goed uit.

Er worden met betrekking tot het landschap wel vraagtekens geplaatst bij de in totaal 7 parkeerplaatsen in het groen naast/richting het buurpand. Voorgesteld wordt die parkeerplaatsen achterwege te laten en aan te geven deze alsnog aan te leggen indien daar behoefte aan blijkt te zijn. Het weglaten, (nog) niet aanleggen van die parkeerplaatsen zou de kwaliteit van het groen zeer ten goede komen.

Ook het blokhaagje bij de woningen op de begane grond wordt als minder geslaagd gezien. voorgesteld wordt de overgang van privé naar openbaar meer landschappelijk op te lossen of een bouwkundige oplossing te kiezen in de vorm van een gemetseld tuinmuurtje.

Het Adviesteam merkt wat betreft het ontwerp van de appartementen het volgende op:

De kopgevels zijn nog te veel zijgevel. De appartementenblokken zijn daardoor nog niet alzijdig genoeg. Wellicht dat er ook in de kopgevels meer “vierkante” gevelopeningen kunnen worden toegepast, zodat er meer eenheid in het gevelontwerp ontstaat;
Het ontwerp voor de plint van het gebouw is nog niet overtuigend. Vooral het uitstekende deel van het deel met de op de begane grond bergingen lijkt aan het gebouw “geplakt”. De plint is daarnaast nog erg gesloten en ook het uitvoeren van de plint in een andere kleur voegt niet veel toe. Voer de plint daarom ook uit in metselwerk en voeg waar mogelijk grote (vierkante) gevelopeningen toe;
Probeer de bergingen op een andere manier te organiseren, bijvoorbeeld door de gang aan de buitengevel te positioneren;
De toevoeging van een pergola met groen lijkt vooral bedoeld om de gesloten plint te maskeren, terwijl het groen een toevoeging zou moeten zijn. Groen is kwetsbaar, de plint moet ook zonder groen voldoende kwaliteit hebben;
Bij de hoofdentree zou de pergola wellicht achterwege kunnen blijven. De entree zit nu een beetje “verstopt”, is te weinig prominent;
De oplossing van een pergola/veranda met balkons ziet er goed uit, is een waardevolle toevoeging;
Onderzoek of kan worden voorzien in een fietsenstalling buiten het gebouw, ook voor bezoekers;
Is het mogelijk om het dak van het lagere blok in te richten als gemeenschappelijke ruimte;
Denk goed na over de positionering van het aan te brengen hekwerk (balustrade) op de veranda/pergola;
Voer de scheiding openbaar-privé, bij de appartementen op de begane grond, uit in metselwerk in plaats van als blokhaag, maak de erfafscheiding onderdeel van het gebouw.