Veelgestelde vragen nieuw azc Cleene Hooge

Wat is een asielzoekerscentrum (azc)?

Een azc is een tijdelijke verblijfslocatie voor asielzoekers die hun land zijn ontvlucht en in Nederland bescherming zoeken. Hier krijgen zij onderdak, voedsel, en medische en juridische ondersteuning tijdens de asielprocedure.

Waarom een nieuwe locatie?

Het COA kampt al jaren met tekorten aan opvangplekken. De asielzoekerscentra zitten overvol. Landelijk is er hoge nood aan plekken. De overeenkomst voor het huidige azc, op de locatie Swerf-Rust aan de Laurens Stommesweg, loopt tot 25 juni 2025. Er is echter nog steeds behoefte aan opvangplekken. Daarom heeft de gemeenteraad al in 2021 besloten om opnieuw een azc in Middelburg te realiseren. De gemeente wil ook na 2025 haar verantwoording nemen door voor opvang te zorgen.

Niet alleen gemeente Middelburg neemt haar verantwoordelijkheid. In Zeeland werken de gemeenten samen in de asielopvang. Zo hebben de gemeenten Terneuzen, Goes naast Middelburg de realisatie van een (nieuw) azc op zich genomen en zijn andere gemeenten op zoek naar mogelijkheden voor een satellietlocatie (een locatie van 50-100 personen) of een locatie voor alleenstaande minderjarige asielzoekers. De Zeeuwse gemeenten hebben een gezamenlijke opgave in de asielopvang.

Waarom op de Cleene Hooge?

Om een azc te kunnen realiseren, heeft het COA een ruimte nodig die voldoende groot is om woonruimte binnen en leefruimte buiten te bieden. Ook moet het binnen bereik van bijvoorbeeld onderwijs, winkels en openbaar vervoer zijn. Dit leidt tot de volgende voorwaarden:

• er is minimaal 3 hectare nodig.
• de grond moet in het bezit zijn van de gemeente Middelburg, of op korte termijn in bezit komen
• de grond moet binnen afzienbare termijn beschikbaar zijn voor gebruik
• heeft potentie als woonlocatie (toekomstbestendig)
• in de buurt van onderwijs/ winkels/ openbaar vervoer
• goed bereikbaar
• geen milieutechnische beperkingen

Drie locaties voldoen aan de eerste vier voorwaarden. Naast de meetlat van de drie laatste voorwaarden gelegd, komt Cleene Hooge vervolgens als beste uit de bus.

• Ontwikkelvisie Cleene Hooge, behandeld tijdens raadsvergadering van 27 juni 2019

Meer informatie over de andere potentiële locaties vindt u in het raadsvoorstel.

• Vergadering Commissie Algemeen Bestuur 3 oktober 2023

Waar komt het precies te liggen?

• Tekening contour ontwikkelingsgebied Cleene Hooge (pdf, 163 kB)

Wat is een voorlopig besluit?

Hoewel het college zelf een nieuwe locatie mag aanwijzen, legt deze het voorgenomen besluit wel voor aan de gemeenteraad. De raad kan ‘wensen en bedenkingen’ aangeven bij het besluit. Het college geeft vervolgens bij het definitieve besluit aan in hoeverre de wensen en bedenkingen zijn overgenomen. De raad behandelde het voorgenomen besluit op 3 oktober 2023 in de commissie Algemeen Bestuur. Donderdag 12, maandag 16 oktober en donderdag 9 november vergaderde de gemeenteraad over het voorstel. Op 14 november 2023 nam het college dan een definitief besluit om een gedeelte van het gebied Cleene Hooge, aan de kant van de Europalaan, aan te wijzen als nieuwe locatie voor een azc.

Hoe ziet het vervolgproces eruit?

Over de locatie van het azc zijn omwonenden en belanghebbenden geïnformeerd tijdens de informatieavonden in september 2023. Na het definitieve besluit, wil het college graag met belanghebbenden in gesprek over de manier waarop het azc er komt. Dit traject is gestart in het voorjaar van 2024.

Alle informatie over het participatietraject is te vinden op de projectpagina Nieuw azc op Cleene Hooge op Middelburg Ontmoet.

Welke instantie is verantwoordelijk voor de bouw van het azc?

De verantwoordelijkheid voor de bouw en exploitatie van het azc ligt bij het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Zij zijn verantwoordelijk voor de opvang en begeleiding van asielzoekers in Nederland.

Wat zijn de stappen in het proces van het realiseren van een nieuw azc?

Het proces om een nieuw azc te realiseren omvat verschillende stappen, waaronder:

a. Locatieonderzoek en selectie: de gemeente onder mogelijke locaties en selecteren een geschikte plek. Deze stap is met de keuze voor een locatie nu afgerond.

b. Planvorming:

• Er wordt een plan ontwikkeld waarin de stedenbouwkundige en landschappelijke aspecten en infrastructuur van het AZC staan. Dit plan is de onderlegger voor de volgende planologische procedure waarin het bestemmingsplan gewijzigd wordt.
• Nadat de planologische procedure is gevolgd, worden de gebouwen ontworpen (welstand). Daar wordt een omgevingsvergunning voor aangevraagd.

Parallel aan de planologische procedure worden de gebouwen ontworpen (welstand). Daar wordt een omgevingsvergunning voor aangevraagd, die verleend kan worden op het moment dat de bestemming is gewijzigd. Het kan zijn dat ter wille van de snelheid het planologische deel en het ontwerp van de gebouwen in één procedure wordt geschoven.

c. Bouw en inrichting: Na goedkeuring worden de bouwwerkzaamheden uitgevoerd en wordt het azc ingericht voor gebruik.

d. Opening: Zodra het azc klaar is, wordt het geopend en worden asielzoekers ontvangen.

Welke voorzieningen biedt het nieuwe azc aan de asielzoekers?

Een azc biedt basisvoorzieningen aan asielzoekers, zoals slaapruimtes, sanitair, kookgelegenheden en medische zorg. Daarnaast worden er ook educatieve en recreatieve activiteiten georganiseerd om de bewoners te ondersteunen en te laten integreren. De bewoners van het azc mogen ook vrijwilligerswerk doen.

Hoe lang blijft het azc?

Het college heeft een termijn van 15 jaar aan het coa meegegeven. Dit zorgt voor continuïteit in de asielopvang. Ook wordt voorkomen dat er frequent maatschappelijke onrust ontstaat vanwege de zoektocht naar een nieuwe locatie.

Hoe wordt de veiligheid in en rondom het azc gewaarborgd?

Het COA werkt nauw samen met lokale instanties, zoals de politie, om de veiligheid in en rondom het azc te waarborgen. Op het azc is altijd beveiliging aanwezig. Er is periodiek overleg met de gemeente en de politie om eventuele zorgen van omwonenden serieus te nemen en waar mogelijk aan te pakken. Desgewenst is er periodiek overleg tussen het COA en omwonenden over de gang van zaken op het azc. De gemeente Middelburg, politie en het COA hebben, als gevolg van het feit dat de gemeente Middelburg een lange geschiedenis heeft met azc’s, een goede samenwerking en veel ervaring in het gezamenlijk aanpakken van eventuele problemen.

Wat is het verschil tussen Cleene Hooge klein en Cleene Hooge groot?

De gemeenteraad heeft in 2019 een ontwikkelvisie vastgesteld voor een klein deel van Cleene Hooge. Dit gebied is zo’n 6 hectare. Het azc komt binnen in dit gebied. Het grootste deel van Cleene Hooge blijft op dit moment buiten beschouwing. Het totale gebied is 54 hectare.

Wat gebeurt er met het terrein na sluiting van het azc?

Er wordt duurzaam gebouwd. Dat betekent in dit geval dat het COA een gebouw achterlaat met potentie als woonlocatie na vertrek van het azc. Die woningen worden dan verkocht of verhuurd.

Wat gebeurt er met de huidige locatie?

Op 1 februari 2024 heeft de gemeenteraad besloten dat de locatie Swerf-Rust na vertrek van het azc voor een deel aan Woongoed zal worden gegeven voor sociale woningbouw. We gaan een plan maken voor het gebied. Mensen die in de buurt wonen, krijgen een uitnodiging om mee te denken over dit plan. We hebben al met een aantal buren afgesproken dat we gaan proberen zo snel mogelijk te beginnen met slopen nadat het azc weg is. Zo is er minder kans op problemen met het lege gebouw. We streven ernaar dat er dan ook al een plan is voor nieuwe huizen, zodat we die snel kunnen bouwen.

Kom ik in aanmerking voor planschade?

Of u in aanmerking komt voor planschade wordt bepaald door wettelijke richtlijnen.

De gemeente behandelt een aanvraag tot planschade niet zelf. Dat doet een onafhankelijk, gespecialiseerd bureau. Het bureau onderzoekt of er inderdaad recht is op planschade en om welk bedrag het gaat. Zo beoordeelt het bureau of de waarde van een (aangrenzende) woning daalt als gevolg van een bestemmingsplanwijziging die de gemeente doorvoert.

De wet schrijft voor dat er ook een bepaalde mate van maatschappelijk risico geldt. Dus niet de volledige waardedaling wordt vergoed. Ook speelt mee of de bestemmingsplanwijziging voorzienbaar was. Met andere woorden of u als huiseigenaar op het moment dat u de woning kocht, had kunnen weten dat de bestemming gewijzigd zou gaan worden.

Voor de Cleene Hooge geldt dat vanaf 1998 in de Kwaliteitsatlas c.q. structuurvisie van de gemeente staat opgenomen dat dit gebied is aangewezen als woningbouwlocatie (vanaf 2010 met de aanduiding reservelocatie).

Mag er op de Cleene Hooge gebouwd worden?

Sinds de jaren ‘70 is het gebied al in beeld als woningbouwlocatie, toen voor het bouwen van de Griffioen 3.

In 1998 is het gebied aangewezen als woningbouwlocatie in de ‘Kwaliteitsatlas Middelburg 2050’. In 2008 is 54 hectare van dit gebied aangekocht door de gemeente met als doel woningbouw. In de Herziene kwaliteitsatlas uit 2010 is enkel dit deel aangewezen als locatie voor woningbouw, met daarbij de aanduiding reservelocatie. In 2019 is een ontwikkelvisie vastgesteld voor een deel van die 54 hectare.

Ook is een exploitatieopzet vastgesteld, die uitgaat van bebouwing van 6 hectare. Daarnaast is 6 hectare aangewezen voor inpassing.

Beleidsmatig is woningbouw dus in een bepaalde mate voorzien. Voordat er gebouwd mag worden, moet het bestemmingsplan gewijzigd worden van ‘Agrarisch’ naar ‘Wonen’ en/of ‘Maatschappelijk’.

Over welk gebied wordt er gesproken in de burgerraadpleging woonlocaties?

In het inwonerberaad staat het gebied van de in 2019 vastgestelde ontwikkelvisie op de kaart als ‘geplande of in uitvoering zijnde locatie’ waar verder niet meer over gesproken wordt. Dit is de 6 hectare waarbinnen ook het azc kan komen. Ook is 6 hectare voorzien voor de inpassing van de 6 hectare bebouwing, dus voor groen. Het restant van het gebied Cleene Hooge, circa 43 hectare heeft geen aanduiding gekregen. Het inwonerberaad kan zich dus uitspreken of dit een goede woonlocatie is of niet.

Er zou voor onze kinderen gebouwd gaan worden in dat gebied. Kan dat nog steeds?

In theorie is er binnen de contouren van het in 2019 aangewezen gebied naast het azc ruimte voor aanvullende woningbouw.  Op 1 februari 2024 heeft de gemeenteraad van Middelburg een besluit genomen over locaties waar nieuwe woningen gebouwd kunnen worden. In totaal zijn we op zoek naar plek voor 1200 woningen tot 2040.

De gemeenteraad heeft dit besluit genomen aan de hand van een voorstel van het college van B en W. In dit voorstel zijn de aanbevelingen uit het inwonerberaad meegenomen. De locatie Cleene Hooge (die het college nader wilde onderzoeken) is geschrapt. Op Middelburg Ontmoet vindt u meer informatie over het inwonerberaad en het besluit over de nieuwe woningbouwlocaties.

Waarom niet het oude politiebureau?

• Het oude politiebureau heeft onvoldoende buitenruimte
• Te klein om ook flexibele opvang te bieden

Waarom niet Ramsburg?

• Is niet aangewezen als toekomstige woningbouwlocatie. Locatie sluit niet aan op bestaand bewoond gebied, waardoor het een dorp of wijkje op zichzelf zou worden. Daarmee is de locatie niet toekomstbestendig, maar is het ook niet geschikt voor de tijdelijke vestiging van een azc.
• Ver van voorzieningen. De locatie ligt vrij geïsoleerd ten opzichte van het woongebied van Middelburg.
• Verkeersveiligheid: De fietsverbindingen en voetverbindingen naar Ramsburg Oost lopen of over het bedrijventerrein Ramsburg of via jaagpad (onverhard) langs het kanaal of via een B-weg in het buitengebied. De Krooneveldweg onder de N57 is enkel bedoeld (en geschikt) voor autoverkeer, met veiligheidsrisico’s tot gevolg als deze tegen de regels in toch gebruikt wordt door langzaam verkeer. De ervaring (stuk Krooneveldweg tussen Veerseweg en rotonde, voor de aanleg van het fietspad) leert dat langzaam verkeer hier toch gebruik van gaat maken.
• Een deel van het gebied ligt binnen de contouren (geluid van de N57 en Arnestein (industrielawaai) , externe veiligheid) en is daarmee niet geschikt als woningbouwlocatie.

Wat is een duurzaam azc?

Duurzaamheid gaat vooral over het hergebruik van de gebouwen als het azc weer weggaat. Het COA wil wat achterlaten voor de stad. Denk aan woningen en/of een buurtgebouw. Bij het ontwerpen zal dus rekening worden gehouden met nieuwe functies na het vertrek van het azc.

Waarom is er niet gekozen voor kleinere locaties?

Een kleinere locatie betekent ook dat er minder ondersteuning is. Minder medewerkers voor begeleiding bijvoorbeeld.

Naar welke school gaan de kinderen uit het azc?

De kinderen gaan naar speciale klassen: het TEC en de internationale schakelklas.

Wat is nadeelcompensatie?

Nadeelcompensatie gaat over de schade door een rechtmatig genomen besluit of handeling van de gemeente. Bijvoorbeeld langdurige wegopbrekingen of ernstige hinder door de aanleg van een nieuwe weg. Maar ook bouwplannen, waardoor aangrenzende woningen in waarde kunnen dalen. Onder nadeelcompensatie valt vanaf 1 januari 2024 ook de vergoeding van planschade.

Onder welke wet valt nadeelcompensatie?

De regeling nadeelcompensatie uit de Omgevingswet is een aanvulling op de regels in de Algemene wet bestuursrecht (Awb). De basisregeling voor nadeelcompensatie staat in titel 4.5 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). In titel 4.5 Awb staan de grondslagen, inhoudelijke eisen en procedurele bepalingen over toekenning van nadeelcompensatie.

De regels over nadeelcompensatie in afdeling 15.1 van de Omgevingswet zijn een aanvulling op deze algemene regeling uit de Awb. De regels over nadeelcompensatie in de Omgevingswet hebben voorrang op de regels in de Awb. U leest meer over de nadeelcompensatie via:

• Algemene wet bestuursrecht
• Omgevingswet

Wie kan nadeelcompensatie aanvragen?

Nadeelcompensatie is voor inwoners en bedrijven die vinden dat zij schade hebben door rechtmatige handelingen of besluiten van de gemeente en daarvoor een financiële vergoeding willen hebben. Rechtmatige handelingen of besluiten zijn bijvoorbeeld werk aan de weg dat lang duurt of bouwplannen.

Wanneer kunt u in aanmerking komen?

De schade moet redelijkerwijs toe te rekenen zijn aan de schadeoorzaak.

De schade moet:

• het rechtstreekse gevolg zijn van het rechtmatige besluit of de maatregel. Bijvoorbeeld de bouw van een woning of aanleg van een weg.
• het gevolg zijn van de feitelijke uitvoering van de activiteit. Bijvoorbeeld een tijdelijke wegafsluiting.
• het gevolg zijn van de activiteit, die pas later zichtbaar wordt. Bijvoorbeeld schade door grondwateronttrekking kan zich jaren later openbaren.

Hoe kunt u nadeelcompensatie aanvragen?

U kunt een aanvraag voor nadeelcompensatie indienen bij de gemeente, zodra de verandering in het bestemmingsplan is ingegaan en u daadwerkelijk schade heeft geleden.

Eerste voorwaarde is dat u zelf het initiatief dient te nemen. Ook moet de aanvraag gemotiveerd zijn, de hoogte van de nadeelcompensatie bevatten en een onderbouwing van de hoogte van de aanvraag bevatten. Tot slot moet u het verzoek binnen 5 jaar nadat de aanvrager bekend is geworden met de schade. Bij (indirecte) schade wordt in de regel de eerste 4% van de waarde van het onroerend goed niet vergoed en gerekend tot het normaal maatschappelijk risico. In titel 4.5 Awb vindt u de grondslagen, inhoudelijke eisen en procedurele bepalingen over toekenning van nadeelcompensatie.

In 2024 betaalt u voor de behandeling van uw aanvraag € 300. Dat bedrag mag op dit moment maximaal € 500 zijn. De gemeente betaalt dit bedrag aan u terug als u de vergoeding helemaal of voor een deel krijgt. Als uw aanvraag wordt afgewezen wordt dit bedrag niet terugbetaald.

Heeft u vragen over de voorwaarden rondom het aanvragen van nadeelcompensatie of wilt u weten of u in aanmerking komt voor een vergoeding? Neem dan eerst contact op met de gemeente. Wij helpen u graag verder.

Waarom is gekozen voor verkoop aan het COA in plaats van de grond verpachten?

Als de grond waarop het azc gebouwd gaat worden in erfpacht wordt uitgegeven gedurende de looptijd van de bestuursovereenkomst, dan dient het COA de bebouwing in 15 jaar af te schrijven. Dat leidt tot zogenoemde semipermanente bebouwing met slechts een minimale restwaarde. Bij koop gaat het eigendom van de grond over naar het COA, zodat zij later na afloop van de periode deze grond en woningen kan verkopen aan marktpartijen. Het investeringsbedrag van het COA is bij verkoop hoger, omdat de woningen niet binnen de looptijd van 15 jaar behoeven te worden afgeschreven maar hun waarde behouden.

Pacht het COA de grond van de gemeente? Dan is het investeringsbedrag niet toereikend voor het realiseren van duurzame permanente bebouwing. Dat strookt niet met de kaders van de gemeenteraad. In feite zou er iets gerealiseerd worden wat we als gemeente qua architectuur en inpassing in het landschap niet willen en naar verwachting de omwonenden ook niet.

Bij verkoop kunnen de investeringen wel worden terugverdiend. En daarom kan bij verkoop van de grond wel een duurzame ontwikkeling worden gerealiseerd met een architectuur die past binnen de ontwikkelvisie en inpassing in het landschap.

Voor de gemeente Middelburg is het heel belangrijk dat er gebouwen komen te staan die voldoen aan de gestelde kaders; qua architectuur, inpassing in het landschap en die toekomstbestendig zijn. Deze harde eisen kunnen gerealiseerd worden als het COA de grond koopt en meer kan investeren in de nieuwbouw.

Omwonenden vrezen dat de gemeente geen zeggenschap meer zou hebben over de looptijd van het azc als de grond verkocht wordt. Die vrees is onterecht. De afspraken met het COA over de looptijd worden niet in hoofdzaak op grond van de koop- of erfpachtovereenkomst gemaakt, maar de voorwaarden worden vastgelegd in een bestuursovereenkomst met het COA. In deze overeenkomst komt ook nadrukkelijk de maximale termijn te staan. Zo nodig worden in de koopovereenkomst (aanvullende) voorwaarden opgenomen of garanties ingebouwd. Daarnaast wordt de te verlenen vergunning op grond van de Omgevingswet, die het afwijkend gebruik mogelijk maakt, aan een maximale termijn gebonden. 

Wat doen de bewoners van het azc Swerf-Rust zoal?

Het is belangrijk dat azc-bewoners zo snel mogelijk actief zijn in de samenleving. Dat is zowel goed voor de gemeenschap als voor de azc-bewoners. Daarom heeft het COA Meedoenbalies. Ook in Middelburg is er een Meedoenbalie. Alle bewoners van een azc kunnen zich hiervoor aanmelden. Ongeacht de status van hun procedure.

Zo komen zij in contact met de lokale bevolking, hebben ze een actieve rol en zinvolle dagbesteding. Veel voorkomende vrijwilligersactiviteiten zijn: koken en uitserveren bij wijkdiners, helpen bij sportevenementen zoals water uitdelen, groenbeheer, en zwerfafval opruimen met buurtgenoten. Meestal is dit vrijwilligerswerk. Soms krijgen bewoners begeleiding naar betaald werk.

Meer informatie over de Meedoenbalies vindt u op COA - Meedoen: samen aan de slag en over de dagelijkse activiteiten in en rond het azc COA - Dagelijkse activiteiten in en rond het azc.

Wilt u meer weten over hoe een dag er uitziet op het azc Swerf-Rust? Volg dan op Instagram: coa_azc_middelburg en het account van de Meedoenbalie: meedoen_in_middelburg.